کلمه پروبیوتیک از کلمه یونانی به معنی “برای زندگی” گرفته شده است . پروبیوتیک معمولا” یک یا مخلوطی از چندمیکروارگانیسم هستندکه چنان چه توسط انسان یا حیوان مصرف شوند ، می توانند با بهبود خصوصیات میکروفلور گوارشی میزبان اثرات سودمند بسیار زیادی را اعمال نمایند.
پروبیوتیک ها به تحریک رشد باکتریهای مفید روده و یا به کاهش بیماریزایی میکروب های مضر کمک می کنند و مکانیسم عمل آن ها متکی به جایگزینی و زنده ماندن آن ها در دستگاه گوارش است .
روده انسان حاوی تقریبا” 100 تریلیون باکتری زنده است که همگی آن ها با هم فلور میکروبی روده را به وجود می آورند ، این باکتری ها شامل انواع مفید ، مضر و خنثی هستند ، البته در افراد سالم باکتری های مفید غالب هستند .
باکتری های مفید در تولید ترکیبات مورد نیاز بدن مانند ویتامین ها و اسیدها ی آلی نقش موثری به عهده دارند . در مقابل ، باکتری های مضر ترکیبات سمی و سرطان زاتولید می کنند.بنابراین اگر باکتری های مضر در روده غالب بشوند نه تنها ترکیبات مغذی و ضروری تولید نمی شوند بلکه میزان ترکیبات مضر نیز افزایش می یابد .
فلور میکروبی روده وابستگی زیادی به ماده غذایی مورد استفاده شخصی دارد ، بنا بر این می توان فلور میکروبی روده را تغییر داد و میکروب های مفید را جایگزین انواع مضر آن کرد .
در واقع استفاده از میکروب های زنده برای افزایش سلامت انسان موضوع جدیدی نیست و هزاران سال است ، مردم از مواد تخمیری به ویژه فراورده های لبنی حاوی میکروب های مفید مانند ماست ، پنیر و … استفاده می کنند.
پروبیوتیک ها چگونه عمل می کنند
پروبیوتیک ها به طرق مختلف بر سلامت فرد اثر میگذارند. این میکروارگانیسم ها می توانند در ناحیه روده با تولید اسیدهای آلی و مواد ضد میکروبی مانع رشد باکتری های بیماری زا شوند.
اسیدهای آلی تولید شده می توانند به عنوان یک منبع انرژی مورد استفاده سلول های روده قرار گیرند . تولید ویتامین ها به خصوص ویتامین های B , K از دیگر خصوصیات قابل توجه آنهاست.
لاکتو با سیلوس ها و بیفیدوباکترها در محصولی مانند ماست می توانند قابلیت هضم پروتئین و میزان دسترسی بیولوژیکی کلسیم ، آهن، مس ، فسفر، روِی و منگنز را افزایش دهند.
از سوی دیگر گزارش شده است ، پروبیوتیک ها می توانند میزان کلسترول سرم خون را کاهش دهند . جلوگیری از التهاب معده ای ،روده ای حاد و انواع اسهال از دیگر فواید مصرف پروبیوتیک هاست .
ثابت شده محصولات تخمیری شیر و باکتری های اسید لاکتیک موجود در آن بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارندومقاومت بدن را در مقابل عفونت ، سرطان و حساسیت افزایش می دهند . پروبیوتیک ها می توانند عوارض سوء هضم لاکتوز را که یکی از مهمترین عوامل محدودکننده مصرف شیر است، کاهش دهند . میزان آنزیم تجزیه کننده لاکتوز ( قند شیر ) در روده برخی افراد ناکافی است به همین علت نمی توانندلاکتوز را هضم و جذب کنند . این موضوع باعث میشود در این افراد پس مصرف شیر ، نفخ ، گرفتگی ، عضلات شکم و اسهال به وجود آید .باکتری های پروبیوتیکی می توانند با تجزیه لاکتوز و تولید آنزیم تجزیه کننده آن ، از بروز این عوارض جلوگیری کنند .
نسل جدید محصولات لبنی
در حال حاضر فرآورده های پروبیوتیکی مختلفی در جهان تولید و عرضه می شوند . انواع نوشیدنی های پروبیوتیک شیر انواع پنیر ، دوغ ، ماست نوشیدنی ،ماست سفت یا هم زده، بستنی ، خامه ترش ، شیر بدون چربی و نوشیدنی های به دست آمده از دوغ کره از جمله این محصولات هستد . ماست یکی از محصولاتی است که به عنوان یک فرآورده پروبیوتیک بالقوه توجه زیادی به خود جلب کرده است .
ماست پروبیوتیک علاوه بر تامین باکتری های زنده ، مواد مغذی با ارزشی هم چون کلسیم و پپتیدهای بیولوژیک در اختیار بدن قرار می دهند .
بر این اساس بازار ماست های پروبیوتیکی در سراسر جهان رشد زیادی را نشان می دهد ، به طوری که بخش قابل ملاحظه ای از ماست های عرضه شده حاوی باکتری های پروبیوتیک است .
سهم این نوع ماست ها در اروپا بین 5 تا 20 در صد بازار بر آورد می شود . در فرانسه نیز 10 درصد ماست ها ی عرضه شده از نوع پروبیوتیکی است و تولید این محصولات سالانه 3 درصد افزایش می یابد .
کلیه فراورده های لبنی پروبیوتیک از جمله ماست پروبیوتیک را بایستی تا هنگام مصرف ، سرد نگه داشت تا هم میزان زنده ماندن باکتری هایی مفید و هم اثرات پایدار این فراورده ها را تضمین نمود.
اثرات سودمند پروبیوتیک ها بر سلامتی
1. تقویت سیستم دفاعی و ایمنی بدن
2. ساخت برخی ویتامین ها (KوB) و اسید های آمینه
3. کاهش کلسترول خون
4. بهبود عملکرد دستگاه گوارشی
5. جلوگیری و کاهش عفونت های روده ای
6. کاهش شیوع و تداوم اسهال
7 . اثر مثبت به میکرو فلور روده و مجاری ادراری
8. بهبود هضم لاکتوز در روده
