اوریون نوعی عفونت ویروسی است که به‌صورت اولیه غدد پاروتید(بناگوشی) را درگیر می‌کند. اوریون یک بیماری عفونی سیستمیک است که توسط ویروس اوریون که از خانواده paramyxovirus است، ایجاد می‌شود. در غالب موارد اوریون به صورت بیماری خفیفی در کودکان بروز می‌کند، که بعد از چند روز خودبه‌خود خوب می‌شود.
ولی گاه با درگیری ارگان‌هایی است. در این بیماری یک یا هر دو غده بناگوشی متورم می‌شود. اوریون تا قبل از کشف واکسن آن در سال ۱۹۶۷ میلادی شایع بود و تا قبل از کشف واکسن اوریون سالانه ۲۰۰۰۰۰ مورد بیماری در آمریکا مشاهده می شد .
به این بیماری در قدیم گوشک می‌گفتند چون اوریون اغلب غدد بزاقی بناگوشی را درگیر می‌کند. این بیماری از طریق تنفس از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.بیشترین مبتلایان به این بیماری کودکان بالای دو سال هستند.
گاهی کودک یکی دو روز قبل از شروع علائم عمده بیماری اوریون دچار بدحالی عمومی می‌شود. بعد کم‌کم غدد بزاقی در ناحیه بناگوش و زیر چانه متورم می‌شوند که این علامت ممکن است همراه تب باشد.
در ابتدا گاهی تورم در یک طرف صورت ایجاد می‌شود و سپس طرف دیگر صورت را درگیر می‌کند و گاهی همزمان هر دو طرف صورت متورم می‌شود. این تورم به‌طور معمول بین یک تا ۱۰ روز ادامه خواهد داشت. تورم غدد بزاقی هنگام بلعیدن باعث درد می‌شود و ممکن است به دلیل توقف ترشح بزاق از غدد بزاقی، دهان خشک شود. در برخی موارد هم این بیماری دارای علائم خاصی نیست.
ویروس اوریون دوره نهفتگی طولانی مدتی دارد که به‌طور متوسط ۲۱-۱۴ روز طول می‌کشد. شخص سالم با استنشاق ترشحات دهانی و بینی شخص بیمار آلوده می‌شود و حداکثر زمان انتقال دو روز قبل از شروع علائم تا پنج روز بعد از شروع علائم است.
● بیماری‌های ثانویه اوریون
دکتر بابک گروسی با تاکید بر اینکه اوریون بیماری خطرناکی نیست، یادآور می‌شود: با این حال باید مراقب بود و جانب احتیاط را رعایت کرد. این بیماری هرچند به ندرت اما ممکن است مغز را درگیر کند. اوریون همچنین ممکن است باعث تورم تخمدان شود و درنوجوانان و جوانان پسر بیضه‌ها را درگیر کند و تاثیراتی احتمالی در ناباروری اینگونه افراد برجای بگذارد.
اگر قبل، در طی و یا بعد از تورم غدد بزاقی کودک دچار درد و سفتی گردن شود علامت بروز مننژیت ناشی از اوریون است که می‌تواند خطرناک باشد.
وی همچنین افزود: فردی که به اوریون مبتلا می‌شود به‌طور دائم در مقابل این بیماری ایمنی پیدا می‌کند.مننژیت عارضه نادر (۲در۱۰۰مورد) دیگری است که معمولا طی روزهای
۳-۱۰بیماری عارض می‌گردد و بیمار دچار سردرد ـ استفراغ ـ سفتی گردن می‌شود. اگرچه در مقایسه با مننژیت‌های دیگر خوش‌خیم‌تر است ولی در هر حال نیازمند مراقبت‌های ویژه است. ناشنوایی یکی از عوارض مهم بیماری که با احتمال شیوع نیازمند توجه ویژه است و لازم است تست شنوایی از بیماران به‌عمل آید.
پانکراتیت هم عارضه دیگری است که طی بیماری ممکن است ویروس پانکراس را درگیر کند. در این حالت کودک دچار درد شکمی و استفراغ‌های مکرر می‌شود. معمولا این عارضه با اقدامات حمایتی برطرف می‌شود. از دیگر عوارض نادر بیماری گرفتاری قلب (میوکاردیت)وگرفتاری کلیه است.
● اقداماتی برای کمک به بیمار
در این دوران بهتر است به کودک بیمارتان غذاهای مایع مانند شیر، سوپ و یا ماست بدهید تا بلع غذا آسان‌تر باشد. برای رفع خشکی دهان بیمار مایعات فراوان به او بدهید و در صورت ایجاد مشکل هنگام نوشیدن از نی استفاده کنید.
در این بیماری استراحت کافی و پرهیز از تحرک توصیه می‌شود. در این دوران درجه حرارت بدن کودک را کنترل کنید و در صورتی که حرارت بدن او بالا بود، سعی کنید با استفاده از اسفنج مرطوب، تبش را پایین آورید. برای تسکین درد کودک می‌توانید از قرار دادن کمپرس آب گرم روی ناحیه غدد بزاقی استفاده کنید، این کار روند بهبود تورم ناشی از بیماری را تسریع می‌کند.
هر چه زودتر بیمار را به دکتر ببرید و در صورت مشاهده وخیم‌تر شدن بیماری بعد از ۱۰ روز و وجود سردرد یا سفتی گردن حتما به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که معمولا توصیه می‌شود تا ۵ روز بعد از بین رفتن تورم غدد بزاقی از مدرسه رفتن کودک جلوگیری کنید.
بهترین راه پیشگیری واکسیناسیون به موقع کودکان است. سال ۱۳۸۴ برنامه واکسیناسیون منظم علیه بیماری اوریون در ایران شروع شده‌است که در دو نوبت یک و ۶ سالگی به فرد تزریق می‌شود. واکسن اوریون همراه واکسن‌های سرخک و سرخچه به کودکان تزریق می‌شود
| e |
| واکسن اوریون |
|
موارد و مقدار مصرف: اين واكسن براي ايجاد ايمني فعال بر عليه اوريون در كودكان با سن بيش از 12 ماه و بعضي از بزرگسالان مصرف مي شود. |
|
موارد منع مصرف و احتياط: بارداري ،حساسيت نسبت به يكي از اجزا واكسن (مثل تخم مرغ)،وجود بيماري تنفسي يا ساير عفونتهاي فعال همراه تب ،مصرف همزمان با گلوكوكورتيكوييدها و داروهاي كاهنده سيستم ايمني ،ابتلا به سرطانهاي بدخيم مغز استخوان يا سيستم لنفاوي ،نقص اوليه يا اكتسابي سيستم ايمني ،سل فعال درمان نشده ،سابقه فاميلي نقص ايمني مادزادي يا وراثتي از موارد منع مصرف اين واكسن مي باشند. همچنين بدليل وجود ويروس زنده در اين واكسن ،افراد مبتلا به نقص ايمني ناشي ازبيماري AIDS يا هرگونه تظاهر باليني عفونت HIV،نقص ايمني سلولي ،كمبود يا اختلال در گاماگلبولين هاي خون نبايد اين واكسن را دريافت كنند. اگر چه مي توان واكسن را براي كودكان مبتلا به عفونت HIV فاقد تظاهر باليني تزريق نمود. |
|
عوارض جانبي: احساس سوختگي يا سوزش در محل تزريق بروز مي كند. دربعضي از افراد نيز تب ملايم ،لنفادنوپاتي متوسط يا اسهال مشاهده مي شود. |
|
هشدار: بارداري ،حساسيت نسبت به يكي از اجزا واكسن (مثل تخم مرغ)، وجود بيماري تنفسي يا ساير عفونتهاي فعال همراه تب ،مصرف همزمان با گلوكوكورتيكوييدها و داروهاي كاهنده سيستم ايمني ،ابتلا به سرطانهاي بدخيم مغز استخوان يا سيستم لنفاوي ،نقص اوليه يا اكتسابي سيستم ايمني ، سل فعال درمان نشده ،سابقه فاميلي نقص ايمني مادزادي يا وراثتي از موارد منع مصرف اين واكسن مي باشند. همچنين بدليل وجود ويروس زنده در اين واكسن ،افراد مبتلا به نقص ايمني ناشي ازبيماري AIDS يا هرگونه تظاهر باليني عفونت HIV،نقص ايمني سلولي ،كمبود يا اختلال در گاماگلبولين هاي خون نبايد اين واكسن را دريافت كنند. اگر چه مي توان واكسن را براي كودكان مبتلا به عفونت HIV فاقد تظاهر باليني تزريق نمود. |
|
تداخل دارويي: واكسن حاوي ويروس زنده ممكن است باعث شود كه نتيجه آزمون جلدي حساسيت تاخيري (مثل آزمون توبركولين)،منفي كاذب نمايش داده شود. اين اثر حتي تا چندين هفته بعداز واكسيناسيون باقي مي ماند. |
|
مکانيسم اثر: واكسن اوريون حاوي ويروس هاي زنده ضعيف شده Mumps ازسويه Jeryl Lynn مي باشد كه از كشت سلولي جنين جوجه بدست مي آيد. |
|
نکات قابل توصيه به بيمار: بعد از آماده سازي 0/5 ميلي ليتر واكسن را بايد از راه زيرجلدي در ناحيه خارجي بازو تزريق كرد. مقدار مصرف براي تمام سنين يكسان است. |
|
فارماكوكينتيك: اين واكسن در افراد حساس بعد از 2-3 هفته يك نوع عفونت اوريون غير قابل انتقال ايجاد مي كند. بعد از تزريق واكسن در 95% افراد وبه مدت حداقل 15 سال مصونيت ايجاد مي شود. |
|
اشكال دارويي: Powder for Injection:0.5ml single dose |