تعريف كرم پوسال (ورميکمپوست):
کلمه Verm از لغت لاتين Vermis گرفته شده است که به معني کرم ميباشد و توليد كرم پوسال (ورميکمپوست) نيز اصولا تهيه کمپوست توسط کرمها است. كرم پوسال (ورميکمپوست) عبارت است از کود آلي بيولوژيک که در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلي در حال پوسيدگي از دستگاه گوارش گونههاي از کرمهاي خاکي و دفع اين مواد از بدن کرم حاصل ميشود. اين مواد هنگام عبور از بدن کرم، آغشته به مخاط دستگاه گوارش، ويتامينها و آنزيمها ميشود. فرآوردهاي که كرم پوسال (ورميکمپوست) خوانده ميشود از لحاظ کيفي، مادهاي آلي با ph تنظيم شده، سرشار از مواد هوميک و عناصر غذايي به شكل قابل جذب براي گياه، داراي انواع ويتامينها، هورمونهاي محرک رشد و آنزيمهاي مختلف است. از لحاظ ظاهري، بصورت دانهاي شکل با رنگ تيره، بدون بوي نامطبوع و داراي قابليت عرضه تجاري است. که در نهايت بعنوان يک کود آلي غني شده و بسيار مفيد براي ساختمان و بهبود عناصر غذايي خاک توليد و مورد مصرف واقع ميگردد. کرمهاي خاکي مقدار بسيار زيادي آب مصرف مينمايند و روزانه معادل شصت درصد از وزن خود ادرار دفع ميکنند، ادرار کرم حاوي مقدار زيادي نيتروژن بوده و کود آلي محسوب ميشود؛ بنابراين كرم پوسال (ورميکمپوست) عبارت است از فضولات کرم به همراه درصدي از مواد آلي و غذايي بستر و لاشه کرمها.
فرآيند توليد كرم پوسال (ورميکمپوست):
هنگامي كه كرمهاي خاكي به بسترهاي پرورشي اضافه ميشوند با خوردن محتويات زائدات آلي، آنها را تجزيه و دگرگون مينمايند. فرآيند هضم اين كرمها به تغيير سريعتر مواد منتهي شده و كمپوست تثبيت ميشود. اين فرآيند را ميتوان به چهار مرحله تقسيم نمود. در مرحلة اول ميزان انواع باكتريها بسيار زياد است در مرحلة دوم انواع قارچها شروع به رويش مينمايند و در مرحلة سوم انواع حشرات خاكزي در بستر رو به افزايش مينمايند و در پايان جمعيت كرمهاي خاكي غالب شده در اين مرحله كمپوست عاري از هرگونه عامل پاتوژن، بذر علف هرز و يا حشرهاي ميباشد به عبارت ديگر كرمهاي خاكي همانند يك پالايشگاه بيولوژيك، كود اوليه را تصفيه نموده و در حين اين عمل بر جمعيت باكتريهاي تثبيت كنندة ازت و فسفر افزوده ميشود. نتيجه اين عمل دستيابي به كرمي كمپوستي با كيفيت بالايي است كه با بالاترين استانداردهاي جهاني برابري ميكند.
مزاياي ورميكمپوست:
افزايش مقاومت گياهان بر استرس تنشهاي محيط و عوامل بيماريزاي خاك
افزايش رنگ، گلها و طعم و مزه در محصولات كشاورزي
تامينكننده عناصر ريز مغزي مورد نياز انواع گياهان
بهبود جوانه زني بذرها و تشديد ريشه زائي قلمهها
افزايش دوام گلهاي شاخه بريده و تداوم گلدهي گونههاي مختلف
مزاياي استفاده از كرم پوسال (ورميکمپوست) بجاي کود شيميايي:
1- سبك و فاقد هرگونه بو
2- عاري از تخم علفهاي هرز
3- حاوي ميكروارگانيسمهاي هوازي مفيد مانند ازتوباكتريها
4- بالا بودن ميزان عناصر اصلي غذايي در مقايسه با ساير كودهاي آلي
5- دارا بودن عناصر ميكرو مانند آهن، روي، مس و منگنز
6- دارا بودن مواد محركه رشد گياهي نظير ويتامينها بويژه ويتامين B12
7- قابليت بالاي نگهداري آب و مواد غذايي
8- عاري از باكتريهاي غيرهوازي، قارچها و ميكروارگانيسمهاي پاتوژن
9- اصلاح كنندة خصوصيات فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي خاك
10- انطباق كامل با الزامات قوانين و مقررات محيطزيست
11- توليد در داخل کشور (صد درصد)
12- قابل مصرف در پرورش كليه محصولات كشاورزي
13- هوادهي خاك با ايجاد خلل و فرج و ايجاد پوكي در خاكهاي متراكم
14- استفاده از اين نوع كود، كيفيت و کميت محصولات كشاورزي را نسبت به كود شيميايي افزايش ميدهد؛ و مشکلات مربوط به باقي ماندن کود شيميايي در مواد غذايي را ندارد.
برتري كرم پوسال (ورميکمپوست) به کمپوست معمولي:
1- كرم پوسال (ورميکمپوست) مادهاي شبيه به پيت (PEAT) است که ساختار تخلخل، تهويه، زهکشي و ظرفيت نگهداري آب در آن در حد عالي و ميزان عناصر غذايي آن بيشتر ميباشد.
2- تعداد موجودات بيماريزاي گياهي (پاتوژنها) در كرم پوسال (ورميکمپوست) بسيار کمتر است.
3- به علت بالا بودن نسبت کربن به ازت فاقد بوي نامطبوع و فعاليت حشرات مزاحم است.
4- فاقد بذر علفهاي هرز ميباشد.
اهداف پرورش کرم خاکي:
1 – توليد كودآلي.
2- اصلاح ساختمان و بهبود حاصلخيزي خاک.
3- جلوگيري از آلودگي منابع پايه.
4 – حفظ محيطزيست.
5- توليد محصول سالم.
6- افزايش و پايداري توليد محصولات کشاورزي.
7- توليد مکمل غذايي جهت خوراک دام و آبزيان.
8- استفاده بهينه از زبالههاي حيواني و تبديل آنها به کود آلي.
9- استفاده بهينه از زبالههاي خانگي و تبديل آنها به کود آلي.
موارد کاربردکرم خاکي:
الف – توسعه خاکهاي زراعي، تجديد خاک و افزايش حاصلخيزي آن، تهويه و زهکشي خاک، تجزيه و قابل جذب کردن مواد آلي گياهي و اصلاح ساختمان فيزيکي خاک:
کرمهاي خاکي مهمترين گونه جانوري موجود در خاک هستند که موجب اصلاح ساختمان فيزيکي خاک ميشوند. مواد لعابي که از بدن کرمها خارج ميشود حاوي نيتروژن است و به علت چسبناک بودن باعث پيوند ذرات خاک و تشکيل خاکدانه ميگردد.
کرمها با ايجاد دالانهايي به قطر 1 تا 10 ميليمتر تراکم خاک را کاهش ميدهند. بطوري که در خاکهايي که فعاليت کرمهاي خاکي مشهود باشد خلل و فرج خاک 8 الي 30 درصد بيشتر از خاکهاي فاقد اين جانداران است. همچنين سرعت نفوذ آب بين 2 تا 10 برابر بيشتر و ظرفيت نگهداري آب در خاک نيز افزايش مييابد.
ب- توليد كرم پوسال (ورميکمپوست) و استفاده از بافت بدن کرمها براي تغذيه طيور و آبزيان:
هر هزار نخ کرم قادر است در يک روز 500 گرم ماده آلي را تبديل به كرم پوسال (ورميکمپوست) نمايد.
در حين توليد كرم پوسال (ورميکمپوست) افزايش جمعيت کرمها را هم خواهيم داشت، جمعيت کرمها در عرض 2 تا 4 ماه دو برابر ميشود در صورت وجود شرايط مناسب و فضاي کافي در مدت 6 ماه دو کرم با سن 6 هفته ميتوانند تعداد 2000 کرم جديد توليد کنند. سرعت تکثير کرمهاي خاکي بيش از خرگوشهاست حدود 5 کيلوگرم کرم پس از گذشت دو سال به دو تن افزايش پيدا ميکند.
کرمها را ميتوان به واحدهاي متقاضي توليد کود فروخت. همچنين لاشه بدن کرمهاي مسن را ميتوان با روشهاي مناسب خشک و تبدبل به پودر خشک کرد و بعنوان بخشي از جيره غذايي طيور و آبزيان مورد استفاده قرار داد (اين پودر حاوي پروتئين بالايي ميباشد).
بر اساس تحقيقات انجام شده در موسسه پرورش آبزيان استرلينگ اسکاتلند، کرمهاي خاکي يکي از غذاهاي مناسب و مفيد جهت تغذيه انواع ماهيان قزل آلا ميباشد و ارزش غذايي و پروتئيني آن از غذاهاي دستي مورد استفاده کنوني بيشتر ميباشد.
بر اساس تحقيقات محققين کره جنوبي ارزش بيولوژيکي و اقتصادي پروتئين کرمهاي خاکي در جيره غذايي طيور بيشتر از پودر ماهي و کازئين شير ميباشد.
محققين دانشگاه نيويورک در مطالعات خود به اين نتيجه رسيدهاند که کرمها ي خاکي بهترين موجودات جهت تبديل مواد زائد به مواد پروتئيني ميباشند.
ج- حفظ محيطزيست و حاصلخيزي خاک و قابل جذب شدن مواد آلي خاک:
كرم پوسال (ورميکمپوست) در کشاورزي ارگانيک و کشتهاي گلخانهاي پاکترين و مناسبترين بستر بوده و سبب باردهي بيشتر محصولات کشاورزي خواهد گرديد. اضافه بر آن اين توليد از ارزش زيست محيطي بالايي برخوردار است و کود توليدي به علت مناسب بودن نسبت کربن به ازت ( C/N=15 ) فاقد بوي نامطبوع و فعاليت حشرات مزاحم ميباشد. معمولا هر 2 کيلوگرم کرم خاکي ميتواند يک کيلوگرم زباله آلي را در طول 24 ساعت بازيافت نمايد.
کرمها ميتوانند اکسيژن را از هوا جذب کرده و آن را براي جامعه گياهي موجود درون روده خود تامين نمايند؛ بنابراين موجب بروز فرآيندهاي هوازي گوناگوني در تثبيت زباله و از بين بردن عوامل بيماريزاي خاک ميشوند همچنين با مصرف و هضم ميکروارگانيزمهاي بيماريزاي گياهي و در نهايت آزاد کردن عناصر غذايي موجود در اين ميکروارگانيزمها به تغذيه گياه کمک مينمايند.
کرمها باعث افزايش فعاليت آنزيمي خاک شده و معدني شدن عناصر غذايي مورد نياز گياه را تسريع مينمايند. کرمهاي خاکي آنزيمهاي گوناگوني از قبيل پروتئاز، ليپاز، آميلاز، سلولاز، ليگناز و کيتيناز توليد ميکنند. اين آنزيمها در محيطي که PH آن ثابت باشد عمل ميکنند. در سر تا سر روده کرم، ميزان PH تنها بين 3/6 و 3/7 تغيير ميکند بنابراين کرمهاي خاکي قادرند که کمپلکسهاي زيست پليمري را که تجزيه آنها از طرق ديگر دشوار است به راحتي تجزيه زيستي نمايند.
يکي ديگر از فعاليتهاي بيولوژيک کرمها افزايش ميزان باکتريهاي مفيد خاک بوده که بطور طبيعي جزء فلور روده آنها ميباشند بدين ترتيب کرمهاي خاکي مديران ايده آلي براي توليد و پرورش باکتريهاي هوازي مفيد از دسته ازتوباکترها هستند که ازت را تثبيت و فسفر را براي گياه قابل دسترس ميسازند. کرمهاي خاکي با تامين شرايط ايده آلي از غذا، رطوبت و هوا براي باکتريهاي تثبيت کننده ازت، نيتروژن را افزايش ميدهند؛ بنابراين گياهان ميتوانند بدون استفاده از هر گونه افزودني مصنوعي نيتروژن به بار بنشينند، اين ماده ظرفيت آميلاز را در برنج، محتواي روغن را در دانههاي روغني و ميزان پروتئين را در ذرت افزايش ميدهد.
با افزايش توانايي کرمهاي خاکي در توليد فسفاتازها نياز نسبتا کمي از فسفر نيز مرتفع ميشود.
كرم پوسال (ورميکمپوست) حاوي 5 برابر نيتروژن، هفت برابر فسفر، يازده برابر پتاسيم و دو برابر منيزيم و کلسيم بيشتر از کود دامي است. بعلاوه شكل اين عناصر بگونهاي است که به آساني توسط گياه جذب ميشوند. توليد هورمونهاي تحريککننده رشد گياهان (اکسين و سيتوکينين) و ترشح ويتامينهاي گروه B و D در خاک از ديگر فعاليتهاي زيستي کرمها ميباشد.
از آنجا که نور خورشيد ميزان نيتروژن را در کمپوست کاهش ميدهد بنابراين نبايد آن را در معرض نور قرار داد.
مواردي از تحقيقات انجام شده:
بررسي انجام شده در ايستگاه تحقيقاتي روتامستد انگليس نشان داد که کرمهاي خاکي ميتوانند بقاياي آلي را به مواد پيت مانند غني از عناصر غذايي قابل استفاده با ظرفيت نگهداري بالاي آب تبديل کنند که اين مواد پيت مانند، توان قابل توجهي بعنوان محيط رشد گياه در کشاورزي و باغباني دارند.
طبق گزارشهاي موجود از نظر عوامل شيميايي فضولات کرمها داراي مقادير بيشتري از مواد آلي و عناصر بازي قابل تبادل شامل سديم، پتاسيم، کلسيم، منيزيم، فسفر و منگنز قابل استفاده گياه نسبت به خاک اطراف است. نتايج حاصل از اندازهگيري عناصر فوق در 6 نوع خاک در کشور نيجريه در جدول (2) آورده شده است.
جدول ( 2) مقايسه ميانگين ميزان عناصر غذايي شش نوع خاک با كرم پوسال (ورميکمپوست) در کشور نيجريه
شاخص مورد مقايسه |
خاک |
فضولات کرم خاکي |
ظرفيت تبادل کاتيوني (سانتي مول /kg ) |
5/3 |
138 |
کلسيم قابل تبادل (سانتي مول /kg ) |
2 |
9/8 |
پتاسيم قابل تبادل (سانتي مول /kg ) |
2/0 |
6/0 |
فسفر محلول (ppm ) |
1/6 |
8/17 |
ازت کل (درصد) |
12/0 |
33/0 |
جيابال و کوپيو سوامي (2001 ) در تحقيقات خود نشان دادند که کاربرد كرم پوسال (ورميکمپوست) در مقايسه با کود FYM معادل 10 درصد جذب بيشتر نيتروژن توسط گياه برنج را باعث گرديد.
استفاده از كرم پوسال (ورميکمپوست) در کشت لوبيا موجب افزايش جذب نيتروژن توسط گياه به ميزان 13 درصد بيشتر از جذب ازت توسط گياه از خاک معمولي است همچنين كرم پوسال (ورميکمپوست) جذب فسفر و پتاسيم را توسط گياه افزايش داداه است.
مورتنو و همکاران (1997 ) افزايش در نيتروژن، پتاسيم و فسفر شبدر علوفهاي را با مصرف كرم پوسال (ورميکمپوست) زباله شهري گزارش کردهاند.
چرخه زندگي و توليد مثل کرمهاي خاکي:
کرمهاي خاکي داراي بدني کشيده و استوانهاي شکل بوده که سر آنها نوک تيز و کمي تخت ميباشد. حلقههاي موجود در بدن کرم عمل حرکت و چرخش کرم را آسان مينمايد. بدن کرمها فاقد اسکلت بوده و زائدههاي موجود بر روي آن عمل جلو و عقب رفتن و خزيدن کرم را تسهيل مينمايد.
2700 تا 3200 گونه کرم خاکي وجود دارد که مناسبترين گونه براي توليد کمپوست Eisenia Foetida ميباشد، که به رنگ قهوهاي مايل به قرمز و کوچکتر از کرمهاي خاکي معمولي است. اين کرمها داراي پوست بسيار ظريف و حساسي ميباشند که از طريق روزنههاي آن تنفس ميکنند لذا از نور آفتاب و بارندگي که موجب خشکي پوست يا خفگي آنها ميشود گريزان بوده و بايد آنها را از اين دو عامل حفظ نمود. حدود 85 درصد از وزن کرمهاي خاکي را آب تشکيل ميدهد. عمل جذب و دفع آب از طريق ديواره بدن کرم انجام ميگيرد. کرمها جانوراني خون سرد و داراي پنج قلب ميباشند که در صورت دو نيم شدن نميميرند و سعي در ترميم و بازسازي قسمت از دست رفته خود مينمايند.
فاصله بين دو نسل (از تخم تا تخم) در شرايط نرمال حدود سه ماه و عمرکرمها بين يک تا دو سال متغير است. زمان لازم براي بلوغ کرمها 60 تا 90 روز است و جمعيت کرمها در عرض 2 تا 4 ماه دو برابر ميشود. وزن هر کرم 5/0 تا 1 گرم و در هر کيلوگرم کرم حدود 1000 تا 2500 نخ کرم وجود دارد.
کرمهاي خاکي جانوري دو جنسي (هرمافروديت) ميباشند يعني اندامهاي نر و مادگي را تواما ً دارا هستند که در ناحيه شکم قرار گرفتهاند اما براي انجام جفتگيري به يک کرم ديگر نياز دارند. کرمهاي قرمز پس از گذشت 2 تا 3 ماه به بلوغ جنسي رسيده و آماده توليد مثل ميشوند. کرمهاي خاکي در اکثر ماههاي سال ميتوانند توليد مثل کنند و مخصوصا در ماههايي که رطوبت هوا زيادتر است افزايش مييابد. ده روز بعد از جفتگيري کرم آماده تخمگذاري در خاک است که انتهاي هر دو کرم مسدود شده و يک پيله (کوکون) شبيه ليمو تشکيل ميشود، کيسههاي تخم يا کوکونها به رنگ زرد کهربايي بوده و در داخل آن حدود 3 تا 7 نوزاد لارو وجود دارد؛ و تقريبا پس از سه هفته دو نوزاد کرم يا بيشتر از انتهاي پيله خارج ميشود.
يک کرم بالغ تحت شرايط مطلوب قادر است که هر هفت تا ده روز يک پيله توليد کند. گونه آيزينيا فوتيدا در عرض 3 تا 5 روز ميتواند تعداد 2 تا 10 عدد پيله بوجود آورد اما اغلب فقط 1 يا 2 کرم در هر پيله بوجود آمده و باقي ميماند، مقاومت کوکونها در برابر خشکي و هواي بيش از اندازه سرد يا گرم بسيار بيشتر از مقاومت خود کرم است و به هنگام مساعد شدن شرايط است که نوزاد کرم از کوکون خارج ميشود. همزمان با رشد نوزاد کرم، رنگ آنها نيز تغيير ميکند، از زرد کم رنگ به سفيد و قهوهاي مايل به قرمز در ميآيند که با استفاده از يک ذره بين حتي ميتوان رگ خوني قرمز شفاف کرم را ديد. خون کرم بطور شگفتانگيزي شبيه به خون انسان داراي هموگلوبين سرشار از آهن بوده و درست با همان عملکرد وظيفه انتقال اکسيژن را بر عهده دارد.
شرايط محيطي مطلوب براي توليد كرم پوسال (ورميکمپوست):
كرم پوسال (ورميکمپوست) ميتواند در تمام طول سال تهيه شود، در تابستان در فضاي باز و در زمستان در محيط بسته صورت ميگيرد و بهترين شرايط براي توليد كرم پوسال (ورميکمپوست) به شرح زير است:
1- رطوبت 60 تا 70 درصد.
2- دما 20 تا 25 درجه سانتيگراد (سلسيوس).
3 – اسيديته (ph) حدود 6 تا 7.
رطوبت:
ميزان رطوبت بستر بايد در حدود 60 تا 70 درصد باشد و رطوبت بالاتر و پايينتر از ميزان فوق، فعاليت کرمها را کاهش ميدهد. بستر کرمها بايد مرطوب نگه داشته شود اما خيس نشود. اجازه ندهيد که بارش باران به داخل بستر نفوذ کند. زيرا ممکن است باعث غرق شدن کرمها شود. در اماکن روباز نيز ممکن است به سايبان يا پوششي از برگها نياز باشد تا بتوان بستر را از خشک شدن در هواي گرم تابستان حفظ نمود.
دما:
کرمها در دماي 5 تا 48 درجه سانتيگراد قادر به زندگي هستند. اما سرعت توليد و تبديل ضايعات به كرم پوسال (ورميکمپوست) در دماي 20 تا 30 درجه سانتيگراد بهتر انجام ميپذيرد. براي ايزينيا فوتيدا مناسبترين محدوده دما بين 15 تا 25 درجه سانتيگراد است. با ايجاد سايهبان ميتوان دماي تل كرم پوسال (ورميکمپوست) را بطور آشکاري کاهش داد. توجه به اين نکته مهم است که در صورت وجود رطوبت کافي در درون بسترهايي که زير سايبان است دماي ميانگين بستر در همه جاي آن بين 5 تا 10 درجه پايينتر از هواي اطراف آن خواهد بود که در پارهاي اوقات بايد بسيار به اين مسئله توجه شود.
اسيديته (ph ):
کرمهاي خاکي قادر به زندگي در ph حدود 2/4 (اسيدي) تا ph 8 (قليايي) و يا بيشتر ميباشند. اگرچه براي توليد تجاري بهتر است که ph بسترها را حدود 7 (خنثي) نگهداشت. سطوح ph خاک بستر را بطور مرتب ميتوان با کاغذ ليتموس (تورنسل) و کيت ph بررسي کرد. معمولا آهک و يا کربنات کلسيم را در جهت اصلاح اسيديته خاک و تنظيم ph به مواد بستر اضافه ميکنند.
همچنين غلظت بالاي نمک تشکيل کوکون و وزن بدن کرمها را کاهش ميدهد؛ بنابراين پس از سپري شدن يک دوره کمپوست، مواد بستر بايد در جهت از بين بردن نمکهاي اضافي شسته شوند. پس از اين مرحله مواد در عمق 20 تا 25 سانتيمتري بستر قرار خواهند گرفت. آب دهي و شستشو در جهت حذف نمکها، بوسيله غرقاب کردن براي مدت 5 روز صورت ميگيرد. اين عمل با زير و رو کردن مواد بستر در روز سوم بهتر انجام ميشود. پس از مرحله آبدهي و شستشو رطوبت مواد بستر بايد در حد مناسب نگه داشته شود.
روش توليد كرم پوسال (ورميکمپوست):
سادهترين روش توليدكرم پوسال (ورميکمپوست) به شرح زير است:
1- بستر سازي: هر نوع موادي که به عنوان زيستگاه نسبتا پايدار کرم باشد بستر ناميده ميشود.
بستر کرمها بايد بر روي سطح صاف و شيبدار بتني و در سالن يا پوشش گلخانهاي ايجاد شود، بنابراين زمين مسطح بدون سنگ و کلوخ و خرده شيشه را مرطوب نموده و کاملا ميکوبند تا سفت شود و يا آن را با بتون به ارتفاع 15 سانتيمتر پوشش ميدهند. يک شيب %1 تا %2 مطلوب است به دليل اينکه فرايند شستشو آسانتر ميشود و تهيه آب کرم يا wormwash امکانپذير ميگردد.
دلايل صاف و شيبدار بودن بستر موارد زير است:
الف- جدا شدن آب مازاد و شيرابه يا پساب از بستر جهت جلوگيري از فاسد شدن بستر.
ب- جمعآوري شيرابه از طريق کانالهاي مخصوص در مخزن (septing tanke ) و مصرف بخشي از آن ضمن مخلوط نمودن با آب و مصرف بقيه بعنوان کود مايع.
ج- خارج کردن مواد ناشي از شستشوي کودهاي مرغي يا کودهاي حيواني تازه که حاوي مقدار زيادي اوره بوده و براي کرمها سمي و کشنده ميباشند و يا خارج کردن ساير مواد سمي و مضر.
بستر کرم بايد داراي شرايط زير باشد:
– قابليت جذب بالا: کرم توسط پوست تنفس ميکند در نتيجه مواد بستر بايد قابليت جذب آب بالايي داشته باشند.
– داراي تخلخل مناسب باشد: کرمها به اکسيژن نياز دارند در نتيجه اگر مواد بستر فشرده باشد نفوذ هوا کاهش يافته و تنفس کرم مختل ميشود. اندازه ذرات، شکل ذرات، بافت ذرات و سختي آن بر ميزان تخلخل موثر است.
– مقدار کم پروتئين و يا نيتروژن (نسبت بالاي کربن به نيتروژن): مواد پروتئين سريع شکسته شده و توليد گرما و اسيد مينمايند که زندگي کرم را مختل مينمايد لذا بستر بايد داراي نسبت بالاي کربن به نيتروژن باشد.
2- ايجاد سايبان از جنس آيرون شيت (پليت) يا پلاستيک گلخانه با پايههاي فلزي و يا از جنس حصير و سرشاخه درخت با پايههاي چوبي براي محافظت کرمها در برابر بارندگي و نور آفتاب. ارتفاع سايبان بسته به شيوه تخليه مواد آلي، مساحت مزرعه، نوع و جنس سايبان بين 2 تا 3 متر قابل تغيير است.
بهتر است از پلاستيک براي پوشانيدن سطح بستر استفاده نگردد، زيرا لايه پلاستيک باعث افزايش درجه حرارت و جمع شدن گازهاي مختلف در بستر ميشود.
3- ايجاد پشتهاي از کود گاوي نيمه پوسيده به شکل گنبدي به عرض 70 سانتيمتر، ارتفاع 40 سانتيمتر و طول دلخواه و آبياري فراوان آن بمنظور خروج شيرابه کود. بستري با ابعاد يک متر در يک متر و با ارتفاع 40 سانتيمتر به 30 الي 35 کيلوگرم خوراک و ماده بستري نياز دارد. اين مقدار براي 1000 تا 1500 کرم خاکي کافي است که تکثير شده و عمل کمپوستسازي را از لايههاي بالايي آغاز کند. چون کرمهاي قرمز تمايل دارند که از قسمتهاي سطحي بستر تغذيه نمايند، عمق بستر نبايد بيش از 30 تا 40 سانتيمتر باشد. اگر بستر عمق بيشتري داشته باشد مواد آلي فشرده و بصورت غيرهوازي تجزيه شده و توليد بوي نامطبوع و مواد سمي مينمايد و در نهايت منجر به مرگ کرمها ميگردد.
4- ايجاد شيار در طول خطالراس پشته به عمق 15 سانتيمتر و ريختن کرمها به داخل آن و سپس بر گردانيدن کود روي کرمها.
5- جمعيت مناسب کرم جهت تکثير کرم 5-5/2 کيلوگرم در مترمربع است و نبايد بيشتر از پنج کيلوگرم باشد در جمعيتهاي کمتر توليد مثل کاهش مييابد زيرا کرمها کمتر با يکديگر تماس مييابند. جمعيت مناسب کرم جهت توليد كرم پوسال (ورميکمپوست) 10 – 5 کيلوگرم در مترمربع ميباشد. توليدکنندگان كرم پوسال (ورميکمپوست) معمولا پنج کيلوگرم در مترمربع استفاده ميکنند و با دو برابر شدن جمعيت کرم بستر را نصف ميکنند. زمان لازم براي توليد کود آلي در دماي 25 درجه سلسيوس در حدود 5/1 تا 2 ماه خواهد بود و تقريبا نيمي از وزن پشته تبديل به كرم پوسال (ورميکمپوست) خواهد شد. کرمهاي قرمز تحت شرايط مطلوب ميتوانند در يک روز معادل وزن خود تا دو برابر از زبالهها و بستر تغذيه کنند و %60 آنرا به كود ورميکمپوست تبديل کرده و دفعکنند. خلاصه، هر عدد کرم بالغ قادر است در يکماه (سي روز) 23 گرم كرم پوسال (ورميکمپوست) توليد کند. اما بطور متوسط براي بازيافت هر يک کيلوگرم زباله غذايي در طول 24 ساعت حدودا به 2 کيلوگرم کرم خاکي نياز است؛ بنابراين مدت زمان لازم براي توليد كرم پوسال (ورميکمپوست) در بستر بستگي به ميزان کرم موجود در پشتهها دارد، نگهداري کرم درون پشتهها به دو منظور صورت ميپذيرد:
الف – افزايش جمعيت
ب- توليد کود آلي (كرم پوسال (ورميکمپوست))
وزن اوليه کرمها درون پشته براي هدف اول به مراتب کمتر از هدف دوم است.
6- آبپاشي پشته بصورت روزانه به اندازه آبياري چمن به منظور ايجاد شرايط محيطي مناسب براي فعاليت کرمها و بلع غذا توسط آنها. روش مناسب براي آبرساني به پشتهها استفاده از شلنگ نرم پلي اتيلن شماره 16 مشکي و نصب آب پاش در سر آن و آبپاشي روي پشتهها است به طوري که رطوبت هر نقطه هميشه در حد %70 حفظ شود. زمان بين آب دهي تجربي است و با توجه به ميزان رطوبت تعيين ميشود. ولي هر نقطه بايد حداقل هفتهاي 2 بار آب داده شود.
7- پس از گذشت حدود شش هفته كرم پوسال (ورميکمپوست) براي برداشت آماده ميشود. در مزارع كرم پوسال (ورميکمپوست) پس از سه الي چهار ماه مدفوع کرمي را برداشت مينمايند. براي برداشت كرم پوسال (ورميکمپوست) ابتدا بايد جداسازي کرمها از پشتهها انجام شود، براي جداسازي کرمها از پشتهها لازم است بعد از اندکي هوادهي به بستر و کاهش رطوبت آن با استفاده از غربال دوار برقي که به همين منظور طراحي و ساخته شده است بستر سرند گردد. براي غربال کردن در مزارع کوچک ميتوان از يک توري دو ميليمتري گالوانيزه نيز استفاده کرد، بمنظور حفظ کرمها لازم است از ابتداي بستر، هر روز نيم متر از بستر آبياري نشود تا کرمها رفته رفته به انتهاي بستر مهاجرت نمايند بعد از مهاجرت کرمها با هوادهي بستر و کاهش رطوبت آن اقدام به سرند نماييد در صورتيکه رطوبت بستر زياد باشد عمليات سرند بسيار مشکل خواهد شد.
8- براي جمعآوري کرمها ميتوان با ايجاد يک ماهيچه از کود دامي نيمه پوسيده در کنار پشتهاي که ديگر فاقد مواد غذايي لازم براي تغذيه کرمها است سبب مهاجرت کرمها از پشته قديمي به اين ماهيچه گرديد و پس از آن اقدام به ايجاد پشتههاي جديد و انتقال جمعيت کرم به اين پشتهها نمود. اگر کرم مجبور به زندگي در ميان زبالههايي باشد که خود توليد نموده در اينصورت نميتواند به حيات سالم خود ادامه دهد؛ بنابراين بايد بستر را بطور مرتب عوض کرده و اجازه نداد که مدفوع کرم به مادهاي سمي براي کرمها تبديل شود.
9- براي توليد كرم پوسال (ورميکمپوست) در خانه ميتوان از جعبههاي چوبي، پلاستيکي و فلزي با ايجاد سوراخهايي با اندازه مناسب در کف و ديوارههاي آن براي انجام زهکشي استفاده کرد.
10 – بعد از انجام سرند، كرم پوسال (ورميکمپوست) که بصورت ذرات دانهبندي ميباشد در کيسههاي پلاستيک 1 تا 20 کيلويي بستهبندي و به بازار عرضه ميگردد، بديهي است در صورت درخواست متقاضيان ميتوان نسبت به غنيسازي و استانداردکردن کميت عناصر غذايي آن بعد از نمونه برداري و تجزيه آن در آزمايشگاه اقدام و آن را براي محصولات گلخانهاي با نياز مشخص آماده نمود. رطوبت كرم پوسال (ورميکمپوست) در هنگام بستهبندي نبايد بيش از 20 درصد باشد.