مقدمه:
ویروس نیل غربی از خانواده فلاوی ویریده است که در مناطق گرمسیری و معتدل مشاهده می شود.این ویروس پرندگان،انسان،اسب ،سگ ،گربه،خفاش و موش خرما و خرگوش های اهلی را آلوده می کند.راه اصلی ابتلا انسان از طریق گزش پشه های آلوده است.اندازه این ویروس 50-40 نانومتر است و ساختمان آن شبیه ساختمان ویروس تب دانگ می باشد.هر دو این ویروس ها متعلق به جنس فلاوی ویروس هستند.ویروس نیل غربی دارای یک RNA تک رشته ای است که توسط نوکلئوکاپسید(nucleo capcide ) پوشیده شده است.
این بیماری در هنگام تابستان در آمریکای شمالی شیوع پیدا کرده و تا هنگام پاییز ادامه می یابد.موثرترین و ساده ترین راه جهت پیشگیری از این بیماری جلوگیری از گزش پشه هاست.علائم بیماری 3تا14 روز پس از نیش زدن پشه ها در مبتلایان قابل مشاهده بوده و در افراد بالای 50 سال بسیار شدید است.لذا به منظور حفظ این افراد از گزش پشه ها،باید ترتیبی اتخاذ گردد تا کمتر از منزل خارج شوند.
پشه ها عامل انتقال ویروس هستندو پرندگان را نیش زده و باعث آلوده شدن آنها می گردند.در بدن پرندگان ویروس تقویت شده به تکثیر خود ادامه می دهد.هنگامی که پشه ها به پرندگان آلوده نیش می زندد،به ویروس آلوده شده و قادرند آلودگی را به سایر پرندگان و انسانها منتقل کنند.
در نواحی جغرافیایی مختلف گونه پشه های آلوده کننده متفاوت است.به عنوان مثالCulex Pipiens در شرق،Culex Tarsalis در مرکز و غرب و Culex Quinque Fasciatus در جنوب شرقی آمریکا مسئول انتقال آلودگی هستند.در پستانداران ویروس نمی تواند تکثیر پیدا کند لذا قادر به انتقال ویروس از پستانداران نیست.در آمریکای شمالی پشه های Culex pipiens هم انسان و هم پرندگان را نیش می زنند به همین علت گسترش بیماری در آمریکا زیاد می باشد.
تاریخچه:
تحقیقات نشان می دهد که به وجود ویروس این بیماری در حدود هزار سال پیش پی برده اند.ویروس اولیه پس از تقسیمات مقدماتی تکثیر یافته،در آفریقا و سراسر دنیا گسترش پیدا کرده و منبع انتقال بیماری و ایجاد اپیدمیهای زیادی در جهان بوده است.
درسال 1937برای اولین بار محققینی که در خصوص تب زرد مطالعه می کرده اند این ویروس را از یک خانم تب دار از ناحیه نیل غربی واقع در کشور اوگاندا جدا نمودند .
در سال 1939 طی پژوهش های انجام شده به این نتیجه رسیدند که 4/1 درصد از مردم کنگو و 4/46در صد از مردم سودان دارای آنتی بادیهای ضد ویروس می باشند هنچنین در سال های 1942 و 1950 در مصر و 1935 در هند نشان داده شد که 90 در صد افراد بالای 40 سال دارای آنتی بادیهای ضد ویروس هستند.
در سال 1957 شیوع این بیماری درفلسطین اشغالی مشاهده و ویروس عامل بیماری به عنوان عامل آنسفالو میلیت در انسان شناخته شد.در سال 1960 برای اولین بار در مصر و فرانسه بیماری در اسب مشاهده گردید و سپس به جنوب اروپا ،جنوب غربی آسیا و استرالیا گسترش پیدا کرد.
در سال 1999 ویروس نیل غربی چهره خود را همراه با علائم انسفالیت در اسب و انسان در نیمکره غربی نشان داد که بعدا گسترده تر شده به آمریکا رسید.در این کشور شیوع بیماری از نیویورک شروع شد و در آن زمان پژوهشگران بر این عقیده بودند که ویروس توسط پرنده و یا پشه آلوده وارد شده است.این ویروس بعدا در کشورهای
کانادا،مکزیک و آمریکای مرکزی مشاهده گردید و شبیه به ویروسی بود که در سال 1998 در فلسطین اشغالی کشف شد.
علائم بیماری:
ویروس عامل بیماری بر روی انسان تاثیر گذاشته و دو فرم از بیماری را در انسان ایجاد می کند:
1- فرم خفیف :بدون علائم و یا با علائم جزئی بروز می کند.
2- فرم حاد: که در این فرم سلسله اعصاب مورد تهاجم قرار گرفته و علائم آنسفالیت و یا مننژیت در مبتلایان مشاهده می شود.
فرم خفیف: دوره کمون بیماری در این فرم 8-3 روز است.که بعد از آن تب،سردرد،سرماخوردگی،ضعف،تورم غدد لنفاوی،خستگی و کوفتگی،جوشهای پوستی ،استفراغ،تهوع،اسهال مشاهده می شود.این علائم در عرض 10-7 روز تمام شده .اما خستگی و کوفتگی تا چندین هفته و تورم غدد لنفاوی تا دوماه طول می کشد.تقریبا 80در صد از افرادی که به فرم خفیف مبتلا می شوند علائمی نشان نداده و در 20در صد از مبتلایان علائم مذکور دیده می شود.
فرم حاد: مدت نقاهت بیماری در این فرم طولانی است و نخاع ممکن است عفونی شود.گاهی آنسفالیت همراه با کاهش هوشیاری و یا حتی کوما مشاهده می گردد.التهاب شبکیه،تورم کبد،میوکاردیت،نفریت،تورم پانکراس و طحال،تب شدید،سردرد،ضعف عضلانی،تلوتلو خوردن،از دست دادن بینایی و فلجی ممکن است دیده شود.علائم مذکور ممکن است در عرض چند هفته خاتمه یابد اما آثار عصبی بیماری دائمی است.
سگ و گربه علائم خفیفی از بیماری را نشان می دهند و می توانند ویروس را در بدن خود حفظ و نگهداری کنند و آن را به پشه ها منتقل نمایند.اما در خصوص اینکه بیماری به طور مستقیم از حیوانات خانگی به انسان منتقل شده باشد گزارشی وجود ندارد.
انتشار بیماری:
در اغلب موارد این بیماری توسط نیش پشه های آلوده منتشر می گردد .این پشه ها در ضمن تغذیه از لاشه پرندگان بیمار آلوده شده اند و می توانند آلودگی را به انسان و دیگر حیوانات از طریق نیش زدن انتقال دهند.
در تعداد کمی از بیماران ،بیماری بوسیله انتقال خون،پیوند اعضا ،تغذیه از شیر مادر و حاملگی به بچه ها منتقل شده و از طریق لمس کردن و بوسیدن منتقل نمی شود.
احتمال انتقال بیماری توسط انتقال خون و پیوند اعضا کم است زیرا کلیه خون هایی که جهت انتقال مورد استفاده قرار می گیرد از نظر بیماری ویروس نیل غربی مورد بررسی قرار می گیرند.افرادی که نیاز به عمل جراحی دارند باید ابتدا با پزشک خود مشورت نموده و سپس اقدام به عملیات جراحی کنند.
احتمال انتقال ویروس از مادر به جنین کم می باشد و انتقال توسط شیر مادر موضوعی است که بوسیله مرکز کنترل بیماری ها،سازمان FDA و بخش های خصوصی و دولتی در حال بررسی است تا بتوان از بروز بیماری و ابتلا افراد جدید جلوگیری نمود.
این بیماری می تواند از طریق وارد شدن خون افراد آلوده به جشم،به افراد سالم منتقل گردد.بنابراین،یک بیماری شغلی است و افرادی که با مبتلایان سروکار دارند باید نکات بهداشتی را بیشتر رعایت کنند.حدت بیماری در افراد مسن و آنهایی که اقدام به جراحی پیوند اعضا نموده اند زیادتر می باشد.
ارث در افزایش حساسیت به بیماری موثر بوده و حساسیت افرادی که در ژن CCR5 آنها جهش اتفاق افتاده باشد ،زیاد تر می شود.دریک درصد ازافراد جامعه جهش در ژن مذکور صورت می پذیرددر حالیکه 5/4 درصد از این افراد به بیماری مبتلا می شوند.
متخصصان محیط زیست به منظور کنترل و جلوگیری از جابجایی پشه ها از حشره کش ها استفاده می کنند.آنها عقیده دارند که پشه هایی که در ارتفاع بالاتری پرواز می کنند از دسترس حشره کش ها به دور می مانند لذا زنده خواهند ماند و می توانند نسل پشه های آلوده را در طبیعت حفظ نمایند.انتقال عمودی ویروس نیل غربی از پشه های ماده به نسل های بعدی در آزمایشگاه به اثبات رسیده است و با توجه به این موضوع پشه ها می توانند زمستان را به سهولت پشت سر گذاشته و در بهار شروع به تکثیر کنند.پشه های کولکس در داخل سردابها،انبارها،قنات ها،چاه ها و تونلهای متروکه،غارها و حفره ها خود را مخفی کرده و در زمستان از گزند هوای سرد خود را حفظ می نمایند.
بیماری ویروس نیل غربی در آفریقا،اروپا،خاورمیانه،آسیا و اخیرا در آمریکای شمالی مشاهده شده است.شیوع آنسفالیت ناشی از این بیماری در سالهای اخیر در کشورهای الجزایر(1994) رومانی(1997-1996) کنگو(1998) روسیه(1999)آمریکا(2003-1999)کانادا(2003-1999)و فلسطین اشغالی(2000) اتفاق افتاده است.
درمان:
برای درمان بیماری مورد بحث درمان اختصاصی و خاصی وجود ندارد.افرادی که به فرم خفیف بیماری مبتلا می شوند و علائم بیماری آنها شامل تب و درد عضلانی است بدون درمان در عرض چند هفته بهبود می یابند اما بیمارانی که به فرم شدید مبتلا می باشند باید در بیمارستان بستری شده و چنانچه تحت درمانهای کمکی مانند داروهای ضد درد،تزریق سرم فیزیولوژی،تنفس مصنوعی و غیره قرار بگیرند،بهبودی خواهند یافت.در خصوص زنان باردار و مادرانی که به تازگی دارای فرزند شده اند در صورتیکه دارای علائمی از بیماری می باشند، جهت درمان با پزشک معالج خود مشورت کنند.
وظایف مرکز کنترل بیماریها:
وظایف این مرکز درخصوص بیماری ویروس نیل غربی شامل موارد زیر می باشد:
1- تهیه بانک اطلاعات الکترونیکی جهانی در خصوص بیماری ویروس نیل غربی
2- تنظیم برنامه هایی جهت کنترل پشه ها و پیشگیری از بیماری های حاصله
3- توسعه آزمایشگاهها جهت تشخیص سریع بیماری
4- تهیه برنامه های آموزشی جهت رعایت اصول بهداشت عمومی
5- تلاش و کوشش جهت تهیه واکسن
پیشگیری از بیماری:
1- بهترین راه پیشگیری ،جلوگیری از گزیده شدن افراد توسط پشه ها می باشددر زمانی که افراد در خارج از منزل هستند از داروهای دور کننده حشرات استفاده نمایند.
2- بسیاری از پشه ها در هنگام سپیده دم فعال بوده لذا مردم سعی کنند در این مواقع در منزل باشند و در موقع خروج از منزل از لباس مناسب و بلند که تمام بدن را بپوشاند استفاده کنند.(علاوه بر پمادها)
3- نصب توری جهت پنجره ها و دربهای ورودی الزامی است.
4- آبهای راکد موجود در زیر گلدانی ها،سطل ها و بشکه ها را خالی نموده تا محل های تولید مثل پشه ها و لاروهای آنان از بین برود.
5- آب مصرفی حیوانات و پرندگان خانگی به طور مرتب تعویض گردد.
6- آب موجود در استخر بازی بچه ها در مواقعی که مورد استفاده نیست خالی گردد.
7- برای پیشگیری از این بیماری در انسان واکسن وجود ندارد اما برای جلوگیری از بیمار شدن اسب ها واکسنی که از ویروس کشته شده تهیه شده است موجود است همچنین بعضی از باغ وحش ها برای پرندگان از واکسن استفاده نموده اند که تاثیرات آن مشخص نیست.
برای مراقبت از این بیماری و جلوگیری از آلوده شدن افراد می توان نمونه هایی از پشه های موجود در محیط اخذ نمود و جهت یافتن ویروس بررسی کرد و یا می توان نمونه هایی از خون پرندگان وحشی و مغز پرندگان مرده را گرفت و بوسیله روش های آزمایشگاهی مانند Elisa،IHC(Immunohistochemistry) به منظور یافتن آنتی بادی های ضد ویروس نیل غربی آزمایش نمود.
REFRENCES:
1- Wikipedia , the free encyclopedia. West Nile virus.
2- Sheila Hagar. Walla Walla union-Bulletin: local news. west Nile virus in horses.
3- CDC: west Nile virus