Haemophilus influenzae

هموفیلوس آنفولانزا

هموفيلوس خصوصيات كلي هموفيلوس
اعضاي جنس هموفيلوس،كوكوباسيل هاي گرم منفي كوچك با اندازه اي در حدود 0.3-0.2 در 0.8-0.5 ميكرون هستند.از نظر شكل ظاهري پلي موزفيسم دارند و گاهي به صورت رشته ها و فيلامنت هاي بلند ديده مي شوند.
فاقد اسپور هستند و فلاژله و تحرك ندارند.جزئيات ساختماني پوشش سلولي انها مشابه با بقيه ارگانيسم هاي گرم منفي است اما برخي از سوش ها حاوي كپسول هستند.
اعضاي اين جنس نياز اجباري به فاكتورهاي رشد موجود در خون دارند و واژه هموفيلوس نيز از دو ريشه هم(Haem) به معناي خون و فيلوس(Phylus) به معناي دوست داشتن گرفته شده است.
انگلهاي اجباري انسان و بقيه مهره داران هستند و بسياري از گونه ها به عنوان جزئي از فلور طبيعي سيستم تنفسي فوقاني وجود دارند.

طبقه بندي هموفيلوس ها
جنس هموفيلوس متعلق به دستهاي از باكتريهاي كوكوباسيل گرم منفي است.دراين دسته از باكتري ها جنسهاي بوردتلا و بروسلا نيز وجود دارند.در جنس هموفيلوس در حدود 16 گونه مختلف شناسايي شده است كه فقط چهار گونه هموفيلوس انفلوانزا(H.influenza)،هموفيلوس پاراانفلوانزا،هموفيلوس دوكره اي و هموفيلوس اژيپتيكوس(H.Aegypticus) در بيماريزايي انسان اهميت دارند.
گونه هموفيلوس انفلوانزا به نوبه خود،حاوي 6 سروتيپ كپسولي است كه سروتيپ b اغلب موارد عفونتهاي اين جنس را به خود اختصاص مي دهد.

صفات كشت هموفيلوس
جنس هموفيلوس هوازي،اما گاهي بي هوازي بي اختياري است.براي رشد نياز اجباري به فاكتور x(hemin) و فاكتور v(nicotinamide) دارد.اما گونه هايي از هموفيلوس كه تحت عنوان پارا (para)ناميده مي شود فقط به فاكتور v نياز دارند.از اين خصوصيات در تشخيص و شناسايي گونه ها استفاده مي شود.
براي تامين فاكتورهاي x و V از محيط اگار شكلاتي (chocolate agar) استفاده مي كنند.اين محيط مشابه با اگار خوندار است اما با اين تفاوت كه بعد از افزودن خون ان را در دماي 80 درجه حرارت مي دهند تا اينكه محتويات گلبول قرمز در ارگانيسم ها را از فلور طبيعي جدا كنند.
از محيط هاي انتخابي اگار لوين تال levinthal و محيط غني شده فیلدز استفاده مي شود.
اگر فشار دي اكسيد كربن به ميزان 10-5% افزايش يابد بايد موجب تقويت رشد كلني ها شود.كلني ها بعد از 24-18/ ساعت در محيط اشكار مي شوند كه معمولا اندازه كوچكي در حدود 0.5mm دارند اما فرم هاي كپسولدار ،كلني هاي موكوئيد ايجاد مي كنند كه نماي قوس و قزح ويژه اي در اگار لوين تال دارد و اندازه ان گاهي به 3-4mm مي رسد.

صفات بيوشيميايي هموفيلوس:
اعضاي جنس هوفيلوس،اكسيداز مثبت و كاتالاز مثبت هستند.توانايي تخمير برخي از قندها را دارند.
هموفيلوس انفلوانزا،گلوكز و لاكتوز را تخمير مي كند اما توانايي تخمير لاكتوز،سوكروز و يا مانيتول را ندارند و در تخمير گلوكز،گاز توليد نميكند.

هموفيلوس انفلوانزا يا باسيل فيفر(hemophilus influenza(pfeffier bacillus))

ساختمان انتي ژني

انتي ژن سوماتيك:رشته هاي اوليگوساكاريد جانبي و پروتئين هاي غشاي خارجي،خاصيت انتي ژني دارند.

انتي ژن كپسولي:انتي ژن كپسولي از جنس پلي ساكاريد است كه شاخص انتي ژني اصلي را در سوش هاي كپسولدار بر عهده مي گيرد.
از اين انتي ژن،براي تعيين سروتايپ هاي ارگانيسم استفاده مي شود.به ترتيبي كه در حدود 6 سروتيپ a,b,c,d,e,f شناسايي شده است.از اين ميان،هموفيلوس انفلوانزاي تيپ b شايعترين بيماريزاي جنس هموفيلوس است.

عوامل موثر در بيماريزايي هموفيلوس:
ليپواوليگوساكاريد يا فاكتور فلج كننده:
ليپواليگوساكاريد موجب فلج مژكهاي اپيتليوم سيستم تنفسي مي شود و در اتصال و تهاجم باكتري ها شركت مي كند.علاوه بر اين،مشابه با ليپوپلي ساكاريد بقيه باسيلهاي گرم منفي،خاصيت سمي يا اندوتوكسيني دارداما تمامي فعاليت هاي بيولوژيكي انها را نشان نمي دهد.
كپسول:پلي ساكاريدهاي كپسولي،عوامل موثري در ويرولانس هستند و باكتري ها را در برابر فاگوسيتوز محافظت مي كنند.
پروتئاز:اين انزيم موجب هيدروليزIGA1 زنجيره سنگين IGA انسان مي شود.
تنها گونه در جنس هموفيلوس است كه اين انزيم را توليد مي كند و با شكستن مولكول هاي IGA،سيستم ايمني مخاطي را درهم مي شكند.

بيماريزايي هموفيلوس:
ارگانيسم ها از طريق قطرات الوده موجود در هوا در سيستم تنفسي وارد مي شوند و در سطح سلول هاي اپيتليوم نازوفارنكس اتصال مي يابند.سپس تكثير يافته و كلونيزه مي شوند.اين تكثير باكتري ها معوملا نسبتا شايع و همراه با عفونت بدون علامت است.
سوش هايي كه فاقد كپسول هستند معمولا همراه با بيماري هاي مزمن تنفسي مي باشند و به بافتها تهاجم ندارند اما هموفيلوس انفلوانزاي كپسولدار به بافتهاي موضعي تهاجم دارد.هموفيلوس انفلوانزاي كپسولدار تيپ a نقش مهمي در قدرت تهاجمي دارد و حضور ان موجب توانايي ارگانيسم در مقابل عمل كمپلمان مي شود و بقاي باكتري و تكثير نهايي ارگانيسم در خون را ممكن مي سازد.

صفات بيوشيميايي در گونه هاي مختلف جنس هموفيلوس

نياز به فاكتور X:هموفيلوس انفلوانزا،اژيپتيكوس،دوكره ئي
نياز به فاكتورV:هموفيلوس انفلوانزا،پارا انفلوانزا,اژيپتيكوس
نياز به دي اكسيد كربن:هيچ كدام ندارند.
هموليز بتا:هموفيولس دوكره ئي->متغير
اسيد از گلوكز:هموفيلوس انفلوانزا،پارا انفلوانزا،اژيپتيكوس
گاز از گلوكز:هموفيلوس پارا انفلوانز->متغير
اسيد از سوكروز:هموفيلوس پارا انفلوانزا
توليد اندول:هموفيلوس انفلوانزا->متغير
فعاليت اوره از:هموفيلوس انفلوانزا و پارا انفلوانز->متغير
اورنيتين دكربوكسيلاز:هموفيلوس انفلوانزا->متغير

اپيدميولوژي و علائم باليني هموفيلوس
بيشترين موارد بيماريهاي جنس هموفيلوس مربوط به هموفيلوس انفلوانزاي تيپ b است و اغلب مبتلايان به بيماري،كودكان بالاتر از 2 ماهگي هستند.به ترتيبي كه اغلب بيماريهاي تهاجمي در سنين 3 ماهگي تا 3 سالگي اتفاق مي افتند.
بيماريهاي هموفيلوس گسترش جهاني داشته و در بيشتر موارد،ماهيت اندميك دارند.
الكليسم،بيماريهاي نقص توليد انتي بادي،انمي داسي شكل،برداشتن طحال يا اسپلنكتومي و بيماريهاي ريوي مزمن از فاكتورهاي زمينه ساز عفونت هموفيلوس هستند.
در حدود 90-60% كودكان و 5%از بالغين ناقل هموفيلوس انفلوانزا در گلو يا نازوفارنكس هستند كه در هنگام صحبت كردن ،عطسه و يا سرفه انها را در هوا پراكنده كرده و از طريق استنشاقي به ديگران منتقل مي كنند.
مننژيت:مننژيت حاد،شديدترين فرم بيماري هموفيلوس انفلوانزا است كه شايعترين علت مرگ كودگان 3 ماهگي تا 3 سالگي را به خود اختصاص مي دهد.اين مننژيت به ندرت در كمتر از 3 ماهگي ديده مي شود و در بچه هاي بالاتر از 6 سالگي غير شايع است.شيوع بيماري تقريبا در حدود 5 مورد از هر 100 هزار نفر جمعيت است.علائم ان مانند بقيه مننژيت هاي باكتريال است كه در شكل تب،سردرد شديد،تهوع،استفراغ و سفتي گردن تظاهر مي كند.
اپيگلوتيت حاد:
اپيگلوتيت حاد در كودكان سنين 5-3 سالگي ديده ميشود.بنابراين،نسبت به مننژيت در سنين بالاتري بروز مي كند.يكي از اورژانس هاي طب اطفال است كه شروع حاد و پيشرفت سريع و بدخيم دارد.ميكروابسه ها و ادم قابل توجهي در گلو ايجاد مي شود كه همراه با انسداد راه هوايي است و در مدت 12 ساعت نياز به تراكئوتومي اورژانس دارد.
سلوليت:سلوليت در كودكان سنين 3 ماهگي تا 3 سالگي و به ندرت در بالغين ديده مي شود.گونه ها مهمترين كانون سلوليت هموفيلوس انفلوانزا هستند اما نواحي اطراف چشم و اندامهاي فوقاني نيز از محلهاي ابتلا هستند.علائم بيماري به شكل حاد شروع مي شود كه همراه با تورم،درد و تغيير رنگ ابي ارغواني در پوست محل ابتلاء است.اين بيماري همراه با باكتريمي است لذا ممكن است در نتيجه ان،عفونتهاي متاستاتيك ايجاد شود.
باكتريمي:باكتريمي هموفيلوس انفلوانزا در كودكان 6 ماهگي تا 3 سالگي مبتلا به انمي داسي شكل و يا در موارد اسپلنكتومي ديده مي شود.علاوه بر اين در بالغين مبتلاء به سرطان كه تحت شيمي درماني قرار گرفته اند نيز ايجاد مي گردد.
عفونت گوش مياني:هموفيلوس انفلوانزا دومين علت عفونت گوش مياني بعد از پنوموكوك است.
بقيه عفونتها:هموفيلوس انفلوانزا علت شايع ارتريت چركي و پنوموني در كودكان است.علاوه بر اين يكي از عوامل مهم سينوزيت،برونشيت مزمن و پنوموني بالغين است.

تشخيص :
برداشت نمونه:مايع مغزي نخاعي،مايع مفصلي،خون،اسپيراسيون گوش مياني و خلط،نمونه هاي مناسبي براي شناسايي ارگانيسم و تشخيص بيماري هستند.
اسمير مستقيم از نمونه مايع مغزي نخاعي و گاهي بقيه نمونه هاي باليني تشخيص احتمالي بيماري را امكان پذير مي كند.
ارگانيسم تمايل زيادي براي نگه داشتن رنگ گرم دارند بنابراين،بايستي در هنگام رنگ بري دقت زيادي مبذول شود.گاهي اشكال كوكوباسيل با پنوموكوك اشتباه مي شوند لذا ارزيابي اسمير هاي مستقيم با اشكال مواجه مي شود.
كشت:هموفيلوس انفلوانزا ارگانيسم حساسي است كه به سرعت در نمونه هاي باليني و در دماي اتاق مي ميرد لذا بايستي نمونه هاي باليني بلافاصله در سطح محيط كشت اگار شكلاتي تلقيح شده و در شرايط هوازي حاوي 10% دي اكسيد كربن نگهداري شوند.
پديده ساتيليتيسم:
کلنی های هموفیلوس انفلوانزا در سطح محیط کشت اگار خوندار رشد نمی کنند اما هنگامی که در مجاورت ارگانیسم ترشح کننده فاکتور V مانند استافیلوکوک اورئوس قرار می گیرند به شکل تجمعاتی از کلنی های کوچک در اطراف کلنی های استافیلوکوک اورئوس رشد می کنند.به این خصوصیت،پدیده ساتیلیتیسم می گویند.

سرولوژِی:
یکی از روشهای تشخیص عفونتهای هموفیلوس انفلوانزا جداسازی انتی ژن پلی ساکاریدی است.روش کانتر ایمونوالکتروفورز،تشخیص سریع مننژیت هموفیلوس انفلوانزا را مشخص می کند..در این روش،انتی ژن های پلی ساکاریدی ارگانیسم در مایع مغزی نخاعی شناسایی می شود.روش های الایزا و اگلوتیناسیون ذرات لاتکس نیز تست های تشخیص مفیدی برای این منظور هستند.این روشهای سرولوژی به ویژه در مواردی که بیمار قبلا انتی بیوتیک دریافت کرده باشد ارزش زیادی در تشخیص مننژیت دارد.
درمان:در مواردی که شک به مننژیت یا اپیگلوتیت وجود داردبایستی قبل از رسیدن جواب ازمایش،درمان با انتی بیوتیک شروع شود.از انجایی که در حدود 25% سوش های هموفیلوس انفلوانزا در مقابل امپی سیلین مقاوم شده اند بنابراین تمامی بیماریهای سیستمیک مشکوکبه هموفیلوس انفلوانزا بایستی با کلرامفنیکول درمان شوند،مگر اینکه حساسیت انها به امپی سیلین اثبات شده باشد،اما در موارد عفونتهای گوش میانی،سینوزیت و پنومونی از امپی سیلین یا اموکسی سیلین به عنوان داروی انتخابی استفاده می شود.به صورت جایگزین می توان از کو-تریماکسازول و یا ترکیب پنی سیلین و سولفونامید استفاده کنیم.

پیشگیری:
بهترین راه پیشگیری،تجویز واکسن است.واکسنی متشکل از پلی ساکارید کپسولی هموفیلوس انفلوانزای تیپ b شناخته شده است.این واکسن بی خطر است و در کاهش شیوع عفونتهای هموفیلوس انفلوانزای تیپ b در بچه های 24 ماه و بزرگتر موثر است اما در بچه های کوچکتر از 24 ماهه بی تاثیر است.
تجویز این واکسن در شکل یک تزریق واحد و در سن 24 ماهگی است.
بچه هایی که مبتلا به نقص مادرزادی و یا اکتسابی سنتز انتی بادی هستند از واکسیناسیون سود نمی برند و بایستی تزریقات مکرری از ایمونوگلوبین را دریافت کنند.

3 دیدگاه برای “هموفیلوس آنفولانزا

    1. هموفیلوس غیر تیپ ب منظورتون چیه؟
      یکی از اجزای پنتاوالان ، واکس هموفیلوس انفولانزا تیپ ب هست و جدا نمی شود مگر آنکه سایر اجزای پنتاوالان را به غیر از هموفیلوس به صورت مجزا تزریق کرد که شامل هپاتیت بی و سه گانه می شود

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *