آکنه(به انگلیسی: Acne vulgaris) یا رُخجوش*[۱] یا جوش غرور جوانی، که مردم آن را با عنوان جوشهای ناشی از غرور جوانی میشناسند یکی از شایعترین بیماری های پوستی و شایعترین علت مراجعه بیماران به پزشکان متخصص پوست است.
این بیماری معمولاً همزمان با بلوغ شروع میشود. در تقسیمبندی بیماری های پوستی، آکنه جزو یکی از بیماریهای زائدههای پوست یعنی مو است. ریشه مو در فضای کانالمانندی به اسم فولیکولِ مو قرار گرفته و رشد میکند. از طرف دیگر، غدد چربی به عنوان یکی دیگر از زوائد پوستی، ترشحات خود را داخل فولیکول مو تخلیه میکنند که به سمت بالا حرکت کرده و روی سطح پوست پخش میشوند.
سطحیترین لایهٔ پوست، لایه شاخی نام دارد و سلولهای پوستی که از لایهٔ سازنده منشأ میگیرند، به آهستگی به سمت بالا حرکت کرده و در نهایت از بین رفته، لایه شاخی را به وجود میآورند. این روند را روند شاخی شدن میگویند.
اساس ایجاد آکنه، اختلال در ترکیب و شدت چربی ترشح شده از غدد چربی و همچنین اختلال در روند و شدت شاخی شدن است
آکنه یک بیماری مزمن است که پیازهای مو و غدد چربی پوست را درگیر میکند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران؛ غدد چربی پوست یا غدد سباسه در درم (لایه میانی پوست) قرار دارند. در این بیماری غدد چربی مسدود می شوند و جوش و کیست به وجود میآید.
آکنه، بسیار شایع است و غالباً در زمان بلوغ شروع میشود. در این دوره، هورمونهای جنسی مردانه (آندروژنها) در پسران و دختران افزایش مییابند و فعالیت غدد چربی را بالا میبرند. در نتیجه چربی بیشتری تولید میشود.
با مسدود شدن پیاز مو، نوعی باکتری پوست به نام پروپیونی باکتریوم آکنه در درون آنها رشد میکند و التهاب را سبب میشود. آکنه از راه های زیر ایجاد میشود:
انسداد ناکامل پیاز مو، آکنه سرسیاه را تولید میکند که یک پلاک نخودمانند سیاه است.
انسداد کامل پیاز مو، آکنه سرسفید را تولید میکند که یک پلاک نخودمانند سفید است.
عفونت و التهاب، انواع سرسفید را تولید میکند.
بالاخره، پیازهای مو مسدود شده، میترکند و چربی، سلولهای پوست و باکتری را بر روی پوست رها میکنند. بدین ترتیب، جوش و ضایعه بر روی پوست آسیب دیده به وجود میآید. ضایعه اولیه در آکنه، «کومدو» نام دارد.mild-acne-scars
آکنه میتواند سطحی باشد که در این حالت جوش بدون آبسه داریم و یا عمیق باشد که در این حالت، جوشهای ملتهب در زیر پوست به وجود میآیند و کیستهای پر از چرکی را تولید میکنند که پاره شده و آبسه های بزرگتر را ایجاد میکنند.
علل از نظر عملی
بلوغ مهمترین عامل آغازکننده آکنه است و علت آن هم افزایش هورمون آندروژن میباشد. ثابت شده است که هورمون آندروژن یا هورمن مردانه باعث افزایش تولید چربی و همچنین افزایش روند شاخی شدن پوست میشود. سایر عوامل شروعکننده عبارتند از:
حاملگی
تغییرات هورمونی؛
مواد پاککننده پوست؛
رطوبت بیش از حد؛
تعریق زیاد؛
وراثت؛
استفاده از هورمونهای آنابولیک (فراگَشتی)(که مورد استفاده بدنسازان قرار میگیرد)؛
تحریک پوست با خاراندن و همچنین ایجاد زمینه التهاب و عفونت؛
تجمع سلولهای مرده و ایجاد زمینه مناسب برای بسته شدن دهانه فولیکول مو؛
استرس با مکانیزم افزایش هورمونهای فوق کلیوی که آندروژنها هم در آن وجود دارند؛
داروهای دارای هالوژن (ید، کلرید، برومید) مثل لیتیوم، باربیتوراتها و غیره؛
غذاهای دریایی که حاوی ید زیاد هستند؛
غذاهای حاوی قند و چربی زیاد؛
غذاهای حاوی پروتئین کم؛
کاهش مصرف ویتامین e و ویتامین a.
علائم آکنه
آکنه، در هر نقطه بدن میتواند ظاهر شود. اما بیشتر در جاهایی ظاهر میشود که تجمع غدد چربی زیاد باشد، مانند صورت، قفسه سینه، بالای پشت، شانهها و گردن.
موارد زیر شایع ترین علائم و نشانه های آکنه هستند. اما هر نوجوان ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند. علائم آکنه می تواند شامل پشت درد، دانه های سرسفید، ضایعات چرکی که می توانند دردناک باشند، و گره پوستی (برآمدگی سفت پوستی) باشد.
علائم آکنه ممکن است مشابه سایر بیماری های پوستی باشد. همیشه برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید.