عقیده بر این است که تمام اعضای خانواده هرپس ویروس حدود 400 میلیون سال پیش از یک جد هرپس ویروس اشتقاق یافته اند. ازاین جد ویروسی دو نسل بوجود آمده است. از یکی از آنها هرپس ویروسهایی است موجب عفونت در گربه٬ ماهیchannel catfish virus و دوزیستان نظیر قورباغه ranid herpesvirus 1 می شوند. نسل دیگر همگام با تکامل پرندگان و پستانداران به سه خانواده اصلی به نامهای آلفا ٬ بتا و گاما تقسیم شد. با گذشت زمان این خانواده ها بازهم به خانواده های کوچکتری تقسیم شدند و مثلا ویروس هرپس سیمپلکس نوع دو که عامل عفونتهای واژنی در انسان است از ویروس هرپس ویروس نوع یک که عامل بروز تبخال است پدید آمد. به عقیده محققین تکامل هرپس ویروس ها و حیوانات بطور همزمان اتفاق افتاد و از آنجاییکه تمام جانداران دایما در حال تکامل می باشند پس این تکامل همزمان نیز روندی مستمر بوده و ادامه خواهد داشت.
امروزه هشت نوع هرپس ویروس در انسان شناخته شده اند و احتمال کشف ویروسهای بیشتر در آینده نیز وجود دارد. این ویروسها در قالب سه خانواده آلفا ٬ بتا و گاما تقسیم بندی شده اند . با توجه به تکامل همزمان هرپس ویروسها با سایر پستانداران و پرندگان ٬ این ویروسها علاوه بر انسان در گونه های دیگر جانداران نیز ایجاد بیماری می نمایند که می توان به میمون٬ سگ ٬ گاو ٬ گربه٬ اسب٬ پرندگان و موش اشاره نمود.
هرپس ویروسهای انسانی صفات مشترکی دارند از جمله اینکه در میزبان خود عفونت مادام العمر ایجاد مینمایند. ویروسهای هرپس سیمپلکس نوع یک و دو و همچنین ویروس واریسلا-زوستر varicella-zoster virus ممکن است مدت طولانی در بدن باشند و علایمی نشان ندهند ولی ناگهان بطور غیرمنتظره موجب بروز بیماری شوند.همچنین این ویروسها در یک گونه میزبان ٬ انواع مختلفی از بیماریها را ایجاد می نمایند مثلا در انسان موجب بروز تبخال ٬ childhood rashes٬مونونوکلئوزmononucleosisو انواع سرطانها می شوند.
اعضای هر خانواده هرپس ویروسها در درجه اول نسبت به ویروسهای همخانواده خود قرابت بیشتری نشان میدهند تا ویروسهای خانواده دیگر مثلا ویروس هرپس سیمپلکس نوع یک انسانی با هرپس ویروس نوع یک گوشتخواران ویا هرپس ویروس نوع یک گربه سانان قرابت بیشتری دارد تا ویروس اپشتن-بار انسانیEpstein-Barr virus که در خانواده دیگری قرار دارد. همچنین همانطور که قبلا نیز گفته شد درگونه های جانوری که قرابت بیشتری با هم دارند احتمال انتقال ویروس از یک گونه به گونه دیگر جانوری بیشتر است. این موضوع بیشتر در مورد میمونهای ماکاکmacaque monkey مصداق دارد.در این میمونها هرپس بی ویروس herpes B virus از طریق رابطه جنسی یا خوراکی منتقل شده و عفونت خفیفی مشابه عفونت ناشی از ویروسهای هرپس سیمپلکس نوع یک و دو در انسان ایجاد می کند. با این وجود اگر انسان توسط یک میمون آلوده به هرپس بی ویروس گاز گرفته شود احتمالا ویروس به انسان انتقال یافته و عفونت شدید و اغلب کشنده در مغز انسان (انسفالیت) ایجاد میکند.
از دیگر ویژگیهای هرپس ویروسها بروز تغییر در آنها همگام با بروز تغییرات در رفتار انسان است.بعنوان مثال با تغییر رفتارهای جنسی انسان در سالهای اخیر٬ میزان وقوع عفونت با هرپس سیمپلکس نوع 2 که از طریق روابط جنسی انتقال می یابد نیز افزایش یافته است و یا هرپس ویروس انسانی نوع 8 ٬ عامل بروز سارکومای کاپوسیKaposi’s sarcoma, – نوعی سرطان است که با تضعیف سیستم ایمنی فرد عود می کند- تا زمانی که هنوز همه گیری ایدز رخ نداده بود٬ ناشناخته مانده بود.
مثال دیگری از عفونتهای ارثی انسان ویروسهای هپاتیت نوع A وB می باشند.(ویروس هپاتیت نوع C نیز ایجاد عفونت ارثی می کند ولی هنوز مطالعات تکمیلی در مورد منشا آن صورت نگرفته است). هپاتیت نوع A رایج ترین نوع هپاتیت در ایالات متحده می باشد.این ویروس معمولا ازطریق تماس افراد با هم یا آب و غذای آلوده بخصوص در مناطق با شرایط بهداشت ضعیف انتقال می یابد.
هپاتیت نوع A در افرادیکه در ارتباط نزیدک با شمپانزه و سایر پریماتها میباشند نیز اتفاق می افتد.بنابراین این نوع هپاتیت از پریماتها به انسان انتقال می یابد و انتقال از انسان به پریماتها نیز مشکوک می باشد.تجزیه و تحلیلهای اخیر در مورد سویه های ویروس هپاتیت نوع A در انسان و پریماتها از قرابت نزدیک آنها و اشتقاق از یک جد ویروسی مشترک حکایت دارد.
ویروس عامل هپاتیت نوع B از ویروس هپاتیت نوع A متفاوت است. این ویروس عامل بروز سیروز کبدی و سرطان کبد است و حدود پنج درصد جامعه را مبتلا کرده و سالانه موجب مرگ حدود میلیون نفر در سراسر جهان می شود.این ویروس ازطریق تماس جنسی٬ استفاده از سرسوزن مشترک٬ انتقال خون و از مادر به فرزند به واسطه تماس خونی هنگام زایمان انتقال می یابد.
ویروس هپاتیت B به خانواده هپادنوویروسها hepadnaviruses تعلق دارد و در این خانواده ویروسهایی که موجب بیماری در سنجاب ٬ موش کور ٬ پرنده و چندین گونه پریماتها می شوند نیزوجود دارند.ویروسی که قرابت نزدیکی با ویروس هپاتیت B انسان دارد در میمونهای پشمالو wolly monkeys یافت شده است و این یعنی ممکن است ویروسهای انسان و پریماتها از یک جد ویروسی مشترک اشتقاق یافته باشند. ویروس هپاتیت B را می توان بصورت تجربی به پریماتها نظیر شمپانزه منتقل نمود ولی هنوز معلوم نیست که ویروس از پریماتها به انسان انتقال می یابد یا نه؟
Torrey,E.F. and Yolken,R.H.(2005).Beasts of the earth. Chapter two