بیماری پنجم fifth Disease
ساده ترين ويروس هاي جانوری DNAدار پاروويروس ها مي باشند . به دلیل اینکه دارای ژن هاي کمی هستند، ويروس متاثر از سلول ميزبان و يا یک ويروس کمک کننده ي ديگري تکثیر پیدا می کند. فقط پاروويروس B19 در انسان خاصيت بيماري زايي دارد .و عامل ایجاد یک بیماری عفونی به نام بيماري پنجم می باشد.
همان طو که گفته شد پاروویروس B19 از ویروس هایی است که فقط انسانها دچار آن می شوند. این ویروس از خانواده پارو ویریده از ویروس های DNA دار می باشد.کپسید این ویروس بیست وجهی بوده و حدود 32 کپسومر دارد.حدود پنجاه در صد افراد در دوران کودکی در گیر این عفونت شدهاند. ورود این ویروس به بدن انسان به وسیله ترشحات آلوده به عفونت دستگاه تنفس همانند سرفه و انتقال از طریق مادر آلوده به ویروس به جنین می باشد. دوره نهفتگی عفونتی که از طریق این ویروس در بدن ایجاد می شود 4 تا 20 روز می باشد.و بعد از این مدت نشانههایی همچون کهیر در بدن ظاهر می شود. باید توجه داشت حتی قبل از پیدایش نشانه های بیماری مانند کهیر (rash)، بیماری واگیر دار می باشد. با شستن مرتب و پی در پی دستها می توان سرایت پاروویروس را کاهش داد. در بیمارانی که نیازمند دریافت محصولات خونی هستند همانند بيماران هموفيلي احتمال انتقال عفونت ويروس بسیار زیاد است.
بیماری پنجم بیماری است که به طور معمول در افرادی که پاروویروس B19 وارد بدن آنها شده است ایجاد میشود. این بیماری خفیف می باشد و از نشانه های آن کهیر سرخ و تور مانند روی بدن در قسمت های اصلی همانند دستها و پاها است.اغلب کهیر ایجاد شده با خارش همراه می باشد. حال بیمار معمولا خیلی وخیم نیست و کهیر ظاهر شده پس از 7 الی 10 روز بهبود می یابد و از میان می رود. بعد از بهبود یافتن، بدن شخص نسبت به ویروس مدت زمانی طولانی ایمن می شود. افراد بزرگسالی که دچار عفونت پاروویروس B19 شده اند، یا ممکن است هیچ نشانهای از بیماری نداشته باشند و یا ظهور کهیر، تورم یا درد و مشکلات مفاصل یا هر دو را داشته باشند. مشکلات مفصلی معمولادر مدت یک الی دوهفته بهبود پیدا می کند، اما گاهی مدت زمان بیشتری هم طول می کشد. اگر عفونت تنها مشکل فرد بیمار باشد و مشکل دیگری نداشته باشد، بدون درمان برطرف خواهد شد. کودکان پس از این که از عفونت پاروويروس بهبود يافتند نسبت به ویروس يک مصونيت طولانی پیدا می کنند و درمقابل عفونت آينده مصون خواهند بود.
يافته هاي باليني
الف ) اريتم عفوني يا بيماري پنجم :
شايع ترين علائم از عفونت پاروويروس انساني B19 ، اريتم عفوني يا بيماري پنجم مي باشد . اين بيماري اريتماتوز ( سرخي پوست ) بيش از همه ، در کودکاني که در سنين دبستاني هستند ، شايع مي باشد و گاهي بزرگسالان را نيز مبتلا مي سازد . علائم عمومي خفيفي ممکن است علاوه بر راش هاي پوستي که به صورت گونه سيلي خورده مشخص مي باشد، بروز نمايد .
اين بيماري هم به صورت پراکنده ( اسپوراديک ) و هم به صورت اپيدمي گزارش شده است . در بزرگسالان اغلب مفاصل دست و زانو گرفتار مي شوند . علائمي مشابه آرتريت روماتوئيد و بيماري مفصل ممکن است هفته ها ، ماه ها يا سال ها پايدار بماند.
دوره کمون اين بيماري معمولا 1 تا 2 هفته هم مي باشد . ويرمي حدود يک هفته پس از آلودگي با ويروس ظاهر شده و به مدت 5 روز ادامه دارد . در طول دوره ويرمي، ويروس در مايع حاصل از شستشوي بيني و گلو و نمونه هاي حاصل از غرغره يافت مي شود . ترشحات مجراي فوقاني تنفسي و گلو به احتمال زياد در انتشار ويروس دخالت دارند .
اولين مرحله بيماري در پايان هفته اول ظاهر مي گردد و با علائمي شبيه انفلوانزا نظير تب ، بي قراري ، دردهاي عضلاني ، لرز و خارش همراه است . اولين دوره بيماري با زمان ويرمي و با دوره اي که در آن ، کمپلکس هاي ايمني IgMپاروويروس قابل شناسايي است انطباق دارد . بعد از دوره کمون 17 روزه، مرحله دوم بيماري ظاهر مي شود . در اين دوره، راش اريتماتوس در صورت بيمار و راش هاي کوچک و صورتي رنگي نيز در اندام ها يا تنه وي ظاهر مي شوند که ممکن است با علائم و شکاياتي از گرفتاري مفاصل به ويژه در بزرگسالان همراه باشد . اين دوره از بيماري، کوتاه مدت است به طوري که راش ها در مدت 2 تا 4 روز ناپديد مي شوند، اگرچه علائم گرفتاري مفصل حدود يک تا دو روز ديگر ادامه خواهند داشت .
ب ) بحران آپلاستيک موقت :
پاروويروس B19 عامل بحران آپلاستيک موقت يا ناپايدار مي باشد که نتيجه آن کم خوني هموليتيکي مزمن در بيماران مبتلا به بيماري کم خوني داسي شکل ، تالاسمي و کم خوني هموليتيکي اکتسابي در بزرگسالان است . بحران آپلاستيک موقت ممکن است همچنين بعد از پيوند مغز استخوان رخ دهد .
در اين سندرم، توقف ناگهاني در سنتز گلبول هاي قرمز خون در مغز استخوان رخ داده که فقدان پيش سازهاي گلبول قرمز را در مغز استخوان منعکس مي سازد و با کم خوني شديدي همراه مي باشد . پاروويروس با کاهش توليد گلبول هاي قرمز ، ميزان
هموگلوبين خون محيطي را کاهش مي دهد . اين توقف موقتي در توليد گلبول هاي قرمز خون فقط در بيماران مبتلا به کم خوني هموليتيکي مزمن به علت کوتاه بودن عمر گلبول هاي قرمز ظاهر مي شود . در يک فرد طبيعي معمولا توقف 7 روزه در توليد گلبول هاي قرمز ، علائم آشکاري از کم خوني، راش وجود دارد . بعد از عفونت پاروويروس حاد گاهي پورپورا همراه با کاهش پلاکت هاي خون مشاهده مي شود .
ج ) عفونت در بيماران مبتلا به نارسايي ايمني :
پاروويروس B19 ممکن است عفونت هاي پايداري را در بيماران مبتلا به نارسايي ايمني ايجاد کند و عامل کم خوني مزمن استخوان در اين بيماران باشد . اين بيماران را آپلازي خالص گلبول قرمز نامند . کم خوني در اين موارد شديد بوده و بيماران به تزريق خون نياز دارند . اين حالت در افرادي مانند بيماران مبتلا به نارسايي ايمني مادرزادي، بدخيمي ها، ايدز و گيرندگان پيوند اعضا مشاهده مي گردد .
د ) عفونت در دوران بارداري :
عفونت مادرزادي با ويروس B19 براي جنين خطرآفرين است و به سقط جنين و مرگ آن به علت کم خوني شديد منجر مي گردد . روي هم رفته، خطر عفونت پاروويروس انساني در دوران بارداري کم است . از دست دادن جنين در کمتر از 10 درصد از عفونت هاي اوليه مادرزادي رخ مي دهد . مرگ جنين اغلب قبل از هفته بيستم بارداري رخ مي دهد . اگرچه انتقال درون رحمي از پاروويروس انسان بسيار فراوان است ( با احتساب انتقال عمودي ، ميزان آن 30 درصد يا بيشتر است )، اما شواهدي وجود ندارد که عفونت باB19 موجب ناهنجاري هاي فيزيکي مي شود .
ه ) ساير موارد :
عفونت هاي ناشي از B19 با بسياري از بيماري هاي ديگر ارتباط دارد، نقش بيماري زايي اين ويروس هنوز شناخته نشده است . اين بيماري ها شامل نقص هاي قلبي عروقي ، درماتولوژيک، هماتولوژيک ، هپاتيک ، نورولوژيک ، کليوي ، تنفسي و مفصلي است.
تشخيص آزمايشگاهي
حساس ترين تست ها مي توانند DNAويروسي را مشاهده کنند . تست هاي موجود شامل : واکنش زنجيره پلي مراز ، هيبريداسيون پروب روي نمونه سرم ، بافتي و هيبريداسيون درجا براي نمونه هاي تثبيت شده بافتي است . DNAي ويروس B19 در سرم ، سلول هاي خوني، نمونه هاي بافتي و ترشحات تنفسي مشاهده شده است . در طول عفونت حاد،مقدار ويروس در خون مي تواند به 1011 کپي ژنوم در هر ميلي ليتر برسد . آزمون هاي PCR، ممکن است نتوانند B19 را از ساير سويه هاي B19 تشخيص دهند .
آزمايش هاي سرولوژي بر اساس بيان آنتي ژن هاي نوترکيب پاروويروس در باکتري ها يا در باکولوويروس براي اندازه گيري آنتي بادي به کار مي رود . مشاهده آنتي بادي IgMپاروويروس B19 ، نشان دهنده عفونت اخير است . اين آنتي بادي به مدت 2 تا 3 ماه بعد از عفونت وجود دارد . آنتي بادي IgGپاروويروس B19 ، سال ها باقي مي ماند، اگرچه اين آنتي بادي ممکن است در بيماران دچار نقص ايمني مبتلا به عفونت هاي مزمن B19 ، يافت نشود . در اين گونه بيماران، عفونت توسط مشاهده ي DNAي ويروسي تشخيص داده مي شود .
روش هاي مشاهده آنتي ژن مي تواند تيتر بالاي ويروس را در نمونه باليني تشخيص دهد . از روش ايمونوهيستوشيمي مي توان براي مشاهده آنتي ژن هاي B19 در بافت هاي جنين و مغز استخوان استفاده کرد . کشت اين ويروس مشکل است . تست هاي تشخيصي معمولا فقط در آزمايشگاه هاي تخصصي انجام مي شود .
اپيدميولوژي
ويروس B19 در همه جا پراکنده است . عفونت با اين ويروس در سراسر سال در تمام گروه هاي سني و به صورت اپيدمي يا اسپوراديک مشاهده شده است . عفونت با پاروويروس در دوران کودکي شايع مي باشد . به طوري که آنتي بادي هايي عليه پاروويروس انساني اغلب بين سنين 5 و 19 سالگي ظاهر شده و 60 درصد از بزرگسالان و 90 درصد سالمندان داراي آنتي بادي عليه پاروويروس مي باشند .
به نظر مي رسد که عفونت از طريق مجاري تنفسي انتقال مي يابد . ويروس در محيط پايدار است و سطوح آلوده ممکن است در انتقال ويروس نقش داشته باشند . انتقال در بين افراد خانواده ( برادر و خواهر ) احتمالا مسير مهمي از انتقال اين ويروس است .
منبع عفونت مادرزادي در طي بارداري اغلب کودک بزرگتر مادر مي باشد . اکثر عفونت ها تحت باليني هستند . ميزان سرايت به افراد حساس حدود 20 تا 50 درصد است .
انتقال پاروويروس B19 از بيماران مبتلا به بحران آپلاستيک ، به کارکنان بيمارستان ، گزارش شده است . اين بيماران احتمالا در طي دوره بيماري، عفوني بوده و قادر به انتشار ويروس هستند . در صورتي که بيماران مبتلا به بيماري پنجم احتمالا تا زمان ظهور راش ، عفوني نمي باشند . اکثر بيماران مبتلا به بحران آپلازي ، سابقه اي از عفونت مجراي تنفسي داشته اند.
ايمونوگلوبولين هاي تجاري حاوی آنتی بادی های خنثی کننده برای پاروويروس انساني موجود است که مي توان جهت درمان يا بهبودي از عفونت هاي B19 پايدار در بيماران مبتلا به نارسايي ايمني مورد استفاده قرار داد
بارداری
برخورد زن باردار با فرد مبتلا به بیماری پنجم اکثرا مشکلات حادی را برای او یا نوزادش پیش نمی آورد. در صورتیکه زنی آسیبپذیر باشد و مبتلا به عفونت پاروویروس B19 گردد، با یک ناخوشی نه چندان زیاد و شدید روبرو می شود؛ جنین نیز معمولا مشکل خاصی ناشی از پاروویروس B19 نخواهد داشت. در در صد خیلی کمی از زنان باردار(کمتر از 5 در صد) واغلب درنیمه اول دوران بارداری، سقط جنین و یا کم خونی شدید جنین می تواند از علت های ابتلا به پارو ویروس باشد. خوشبختانه تاکنون موردی از نقص نوزاد یا عقب افتادگی مغزی او به علت پارواویروس B19 دیده نشده است.
کاهش تولید گلوبول های قرمز مشکلی است که بیشتر بیماران در مدت درگیری با بیماری با آن مواجه می شوند.اما برای بیماران با کم خونی داسی شکل یا اسفروسیتوزیس ارثی این مشکل بسیار جدی و خطرناک می باشد. این مشکل جدی و خطرناک بحران آپلاستیک نامیده می شود که با تزریق خون و یا استفاده از ایمونوگلوبولین جبران میشود.
برای بیماران مبتلا به ایدز که با این ویروس بر خورد کرده اند اغلب دچار کم خونی مزمن می شوند درمان با اریتروپویتین و ایمونو گلوبولین برای آنها توصیه می شود..
در یک آزمایش خون با استفاده از مقادیر IgM و IgG برای پاروویروس B19 می توان نتیجه گرفت که شخص این عفونت را ندارد یا در برابر این بیماری ایمنی ندارد و در صورتیکه در تماس باآن قرار بگیرد ممکن است مبتلا شود، یا اخیرا دچار این عفونت شده است.
پیشگیری از بیماری پنجم
متاسفانه برای پیش گیری از ابتلا به پاروويروس B19هيچ واکسن يا دارويی وجود ندارد .
شستن دست ها به دفعات زیاد و به طور مرتب احتمالا روشی مؤثر برای کاهش سرايت پاروويروس توصيه می شود.
از آنجا که افراد مبتلا به بیماری پنجم، قبل از ظهور کهيردرآن ها، واگير دار هستند پس دور نگهداشتن آنها از محيط کار، محل نگهداری کودکان(مهد کودک ها) ، مدارس و مؤسسات از انتشار پاروويروس B19 احتما لا جلوگيری نخواهد کرد.
درمان بیماری پنجم
برای درمان يا بهبودي از عفونت هاي B19 پايدار در بيماران مبتلا به نارسايي ايمني از ايمونوگلوبولين هاي تجاري که حاوی آنتی بادی های خنثی کننده برای پاروويروس انساني می باشد استفاده می کنند.
لطفاًتكثير ويروسهاي خانواده پارواويريده راكامل و با شكل بيان فرمائيد